Park im. Powstańców Śląskich przed wojną na pocztówkach.

Pocztówki Włodzimierza Wysockiego.

Park im. Powstańców Śląskich przed wojną na pocztówkach.

Zabrze zawsze słynęło z dużej ilości terenów zielonych. Nie było przypadkiem że w okresie międzywojennym nazywano je „ Die Werkstadt im Grünen” – miasto przemysłu w zieleni.

Największym, choć stosunkowo młodym parkiem w mieście jest Park Leśny im. Powstańców Sląskich (główne wejście na końcu ulicy Matejki).

Zanim teren zagospodarowano nazywał się „Las Zabrzański” – Zabrzer Forst, lub „Las Gwidona” – Guidowald (od poprzedniego właściciel tego terenu Guido von Donnersmarck).

„Las Zabrzański” należał w największej części do hrabiego Krafta Henckel von Donnersmarck, tylko mniejszymi obszarami zarządzał fiskus górniczy i miasto.

Z tego okresu pochodzi pocztówka wysłana w 1908 roku i zatytułowana „Fragment lasu skarbowego”. Choć trudno powiedzieć na 100% że jest to fragment tego właśnie lasu.

Fragment lasu skarbowego.

Zabrze 6 marzec 1908

W 1933 roku miasto Hindenburg wydzierżawiło ten teren od hrabiego i założyło tam park miejski. Autorem projektu był pochodzący z Halle Fritz Berckling, kierujący od 1928 roku Zarządem Zieleni Miejskiej. Wytyczono alejki i łąkę na której można było wypoczywać i obozować.

Zmieniono skład zalesienia, zastępując mało odporne na zanieczyszczenia drzewa iglaste nowo posadzonymi liściastymi. Przyniosło to pożądane skutki, gdyż już kilka lat później zauważono w parku nowy gatunek gniazdującego ptaka dzierzby srokosza, a entomolog H. Raebel odkrył tam nową formę motyla o nazwie Boarmia. Przyczynił się do tego zapewne zakaz poruszania się po terenie poza wytyczonymi ścieżkami, którym nadano fantazyjne nazwa jak Trakt Dzięcioła, czy Zajęczy Skok. Wytyczono także ścieżkę rowerową.

Schronisko Eichendorffa – Hindenburg G.-Śląsk, Burchardistraße w Lesie Gwidona.

Josef Ulraum, Photo-Versand, Hindenburg-Biskupitz, O.-S.

Widoczny na powyższej pocztówce modernistyczny budynek powstał w 1932 roku i nazwano go Eichendorffbaude – Schronisko Eichendorffa *. Była to po prostu restauracja, tylko jej nazwa nawiązywała do górskiego schroniska. Jej właścicielem był w 1938 roku Theodor Vogel. Znajdziemy go i dziś na lewo od głównego wejścia do parku na końcu ul. Matejki ( Burchardistrasse). W tytule tej pocztówki jest błąd. Powinno być Guidowald, a jest Goidowald.

Na skutek bezmyślnej i nieprofesjonalnej przebudowy zatracił kompletnie swój ciekawy charakter.

*) Joseph Karl Benedikt Freiherr von Eichendorff pochodził spod Raciborza i był wybitnym poetą niemieckim epoki romantyzmu.

Na stronie „zabrze.aplus” (pod numerem 9) znajduje się pocztówka z niewielkim pomnikiem harmonisty, który stał niegdyś w parku.

Opracował: Andrzej Dutkiewicz. 03.01.2021.

Źródła:

Wystawa w Muzeum Miejskim w Zabrzu pt: „Parki w przedwojennym Zabrzu”, 11 września-31 grudnia 2020 r.

Internationale Entomologische Zeitschrift

Organ des Internationalen Entomologen-Bundes und des Reichsverbandes Deutscher Entomologen-Vereine 24. Jahrgang. 22. Mai 1930. Vogelbestandsveränderungen in Oberschlesien. Von M. BRINKMANN.

Beiträge zur Schwalbenforschung in Oberschlesien (Schriftenreihe der Vereinigung für Oberschlesische Heimatkunde Heft 17 Oppeln 1938).

Książka Adresowa miasta Hindenburg z 1938 r.

Wszystkie te archiwalne pocztówki pochodzą z kolekcji Włodzimierza Wysockiego który kolekcjonuje je już ponad 20 lat, w jego posiadaniu jest około 700 egzemplarzy. Były wystawione w Galerii Muzeum Miejskiego Cafe Silesia w od 14 marca do 5 maja 2019 roku.

Dzięki jego uprzejmości i ogromnej pomocy pani Urszuli Wieczorek z Muzeum Miejskiego w Zabrzu możemy je tu wszystkie zobaczyć, za co serdecznie im obu dziękuję.

Andrzej Dutkiewicz.