75 lat Borsigwerku 3. Kopalnia Ludwik.

Borsigwerk 3

W 1929 górnośląski Borsigwerk koło Biskupic obchodził swe 75-cio lecie. Z tej okazji wydano książkę “75 Jahre Borsigwerk” omawiającą i ilustrującą wieloma zdjęciami historię tej części koncernu. Obok portretów trzech pokoleń rodziny Borsig, zobaczyć i przeczytać można tu dzieje wszystkich kopalń, huty i koksowni należących do biskupickiego Borsigwerku. Zapraszam do obejrzenia najciekawszych fotografii z opisami.

Kopalnia znajduje się na północ od miasta. Posiada w 1929 roku cztery szyby, z tego dwa: „Conrad” i „Ernst” są wydobywcze. Nazwano je tak na cześć Conrada i Ernsta von Borsig.

Kopalnia Szczęście Ludwika.

Plan sytuacyjny powierzchni kopalni z opisem.

1. Szyb Anna.
2. Kolej piaskowa Borsiga i Ballestrema.
3. Droga do Mikulczyc.

1. Dworzec (Zabrze-Północ).
2. Bocznica kopalniana.
3. Sortownie.
4. Staw.
5. Cechownia.
6. Szyb Ernst.
7. Szyb Conrad.
8. Pompownia.
9. Maszynownie wyciągowe.
10. Szyb wentylacyjny.
11. Lokomotywownia.
12. Hałda.
13. Plac drzewny.
14. Stacja ratownictwa.
15. Wentylator.
16. Kuźnia.
17. Ślusarnia.
18. Szopa na rowery.
19. Dom kawalera.

1.Oczyszczalnia ścieków.

2. Aglomerownia huty Donnersmarck.

3. Droga z Zabrza.

Plan kop Ludwik

Widok na kopalnię z domu kawalera.

Największa część wydobycia pochodzi z poziomów 217 i 305 metrów.

Eksploatowane pokłady: Georg 1,1 – 1,8 m. Jacob-Sonnenblume 3,5 – 4,8m, Einsiedel 1,0m, Schuckmann (ława górna) 4,5 – 7,2 m. Schuckmann (ława dolna) 4,5 – 6,0 m. Heinitz 4,0 – 6,9 m. Reden (ława górna) 0,9 – 1,3 m. Reden (ława dolna) Pole Wschód 2,0 – 3,0 m. Reden (ława dolna) Pole Zachód 0,9 – 1,5 m.

Nachylenie pokładów wynosi w skrzydle wschodnim 25 – 30 stopni, w zachodnim 20 -25 stopni. W środku muldy 12 – 15 stopni. Na skraju Pola Zachodniego do 70 stopni. Tak mocne pochylenia pokładów utrudniają eksploatację.

Największe natężenie prac występuje przy rozbudowie poziomu 305m.

Szyb Konrad – Conrad-Schacht.

Wydobywczy i do jazdy ludzi. Czteropiętrowa klatka szybowa poruszana było elektryczną maszyną wyciągową na prąd stały zbudowaną w 1912 roku (zdj. 15). Posiadała ona moc 1000 koni mechanicznych. Klatka z urobkiem poruszała się z prędkością 12 m/s. Przy jeździe ludzi 8 m/s.

Maszyna wyciągowa szybu Konrad.

Obieg wozów na nadszybiu szybu Conrad.

Szyb Ernst – Ernst-Schacht.

Dwupiętrowe klatki szybowe poruszane były wybudowaną w 1902 roku maszyną parową o mocy 950 koni mechanicznych z prędkością 15 m/s przy wydobyciu. Trójsystemowa sortownia miała wydajność 575 ton na godzinę. Obieg wozów funkcjonował automatycznie za pomocą wind łańcuchowych i pneumatycznych zapychaczy, na dwóch pomostach jednocześnie.

Obieg wozów na nadszybiu szybu Ernst po sortowaniu.

Pełne wozy transportowane są przez elektryczne lokomotywy z przodków do specjalnie wybudowanej dwutorowej przecznicy. Stąd przesuwane są windami łańcuchowymi do przodka, gdzie pneumatyczne zapychacze umieszczają je w klatce szybowej. Obieg wozów w odwrotnym kierunku odbywa się tak samo.

Szyb Ernst. Podszybie na poź. 305m.

Przecznica do podszybia.

Elektryczna lokomotywa z wozami.

Połączenie kolejowe..

miała kopalnia z linią kolejową Gliwice-Bytom, oraz Górnośląską Koleją Wąskotorową poprzez dworzec Zabrze-Północ (Bahnhof Ludwigsglück). Długość torów dworca kopalni wynosiła 11 km. W roku 1928 załadowano tu w 295 dni roboczych 60 000 wagonów. Dla sprzedaży pyłu węglowego do Elektrowni Zabrze wybudowano bunkier o pojemności 525 ton. Z tego bunkra ładuje się pył wprost na wagony o pojemności 60 ton, widoczne na pierwszym planie zdjęcia numer 21.

Dworzec kolejowy kopalni Ludwik.

Pompownia główna na poź. 305 m.

Odwadnianie….

odbywa się poprzez dwie pompy „Borsig” o wydajności 5000 litrów na minutę, stojące w głównej pompowni na poziomie 305 m. przy szybie Ernst.
W szybie Konrad na poziomie 305 m. pracuje pompa „Borsig” o wydajności 3000 litrów na minutę, która podaje wodę na poziom 217 m. Stamtąd dwoma pompami „Borsig” o wydajności 5000 i 3000 litrów na minutę wypompowuje się ją na powierzchnię. Woda spływa do rzeki Bytomki.

Szyb wentylacyjny – Wetter-Schacht.

Usytuowany tuż obok szybu Ernst o głębokości 125,85 m. szyb wydechowy i do opuszczania drewna. (Część drewna opuszcza się w sposób zautomatyzowany szybem Ernst). Z dwóch umieszczonych tu wentylatorów systemu „Rateau” o wydajności 3000 metrów kubicznych powietrza na minutę, jeden pracuje w ruchu ciągłym, drugi jest rezerwowy.

Szyb Anna – Anna-Schacht.

Ma głębokość 131,09 m. Szyb podsadzkowy, oraz wentylacyjny wydechowy z wentylatorem systemu „Rateau” o wydajności 2000 metrów kubicznych powietrza na minutę. System podsadzki funkcjonuje tak jak w kopalni „Jadwiga”, jest tylko trochę mniejszy. Długość rur podsadzkowych w kopalni wynosi 25 km. System ten musi być rozbudowany, gdyż wydobycie podchodzi pod teren wsi Mikulczyce.

Stacja prostowników.

Znajduje się na głębokości 217 m. i składa się z dwóch identycznych prostowników zaopatrujących kopalnię w prąd stały o napięciu 250 V.

Prostowniki na poź. 217 m.

Sala na sprzęt i szkolenie ratownicze.

Stacja Ratownicza.

Wybudowana w w 1926 roku Stacja Ratownicza jest jedną z najnowocześniejszych na Górnym Śląsku. W znajdującym się na parterze pomieszczeniu o wielkości 11,6 x 10,4 m. składowany jest sprzęt ratowniczy i odbywają się szkolenia. Na stacji znajduje się także warsztat i komora napełniania aparatów oddechowych.

Stacja opatrunkowa……

znajduje się na parterze między cechownią i biurami kopalni. Pod ziemią jest 18 punktów sanitarnych.
W skład drużyny ratowniczej wchodzą: 3 kierowników akcji, 21 zastępowych, 41 ratowników, 2 machaników, 1 sanitariusz.

Drużyna ratownicza kop. Ludwik.

Cechownia i łaźnia.

Budynek postawiono w latach 1914 i 1925/26. Mieści w sobie również stację opatrunkową, w cechowni stoi ołtarz. Szatnia jest łańcuchowa dla 2687 członków załogi. W łaźni jest 118 pryszniców i 28 wanien dla urzędników.

Dom kawalera (hotel dla samotnych robotników) na 750 miejsc wybudowano w roku 1915. (Obecnie DEMEX ul. Hagera 41).

Sortownia i brykietownia.

Widoczną z lewej strony zdjęcia brykietownię wybudowano w 1926 roku. Posiada dwie prasy o wydajności 5 ton na godzinę.

Sortownia i brykietownia kopalni Ludwik.

Skonsolidowana kopalnia rudy Gottschild.

W roku 1877 Albert Borsig zakupił zjednoczone kopalnie rudy Gottschild, Wohlgemuth, Wildermann koło Könitz w Turyngi. Wydobywano tam rudy limonitu i syderytu zawierające również mangan. Po wojnie zaprzestano wydobycia na skutek wysokich kosztów transportu. Obecnie (1929) pozyskuje się tylko nieznaczne ilości barytu. W roku 1928 wydobyto go 160 ton.

Poza tym rodzina Borsig posiada jeszcze wiele innych nadanych rudonośnych pól górniczych, które nie są eksploatowane z powodu braku połączeń kolejowych.

Opracował: A. Dutkiewicz.

Memoriał na 75 lat Borsigwerku.

Kopalnia Jadwiga

Koksownia Jadwiga

Huta. Straż Pożarna.