Pocztówki powojenne
75 lat miasta Zabrze i jego 4 ratusze.
Na pocztówce wydanej w 1997 roku z okazji 75. lecia nadania Zabrzu praw miejskich znalazło się to co miasto symbolizuje – budynki ratuszy.
Są tu aż cztery, nowy i stary z Zabrza, oraz z dzielnic Mikulczyce i Biskupice, niegdyś samodzielnych gmin.
75 lat praw miejskich.
Miraż 1997
Najstarszym z nich jest stary zabrzański ratusz, poświęcony 1 lipca 1898 przy ulicy Karola Miarki 5. Stał się siedzibą władz wsi, którą była wówczas gmina Stare Zabrze.
Zaprojektował go Johannes Langer, który nie był architektem, lecz mistrzem murarskim. Niegdyś była to bardzo częsta praktyka.
Zabrze – stary ratusz.
Kosztował 42 tys. marek i wieś zaciągnęła na tą potrzebę dług.
Sala posiedzeń rady, kasę i dwa biura umieszczono na parterze. Na 1 piętrze sześć pokoi, kuchnię oraz łazienkę.
Już po dwóch latach salę posiedzeń ulepszono, kładąc dębową boazerię.
Od 1 kwietnia 1905 roku ratusz stał się centrum nowo powstałej gminy wiejskiej (nadal) Zabrze, która powstała z połączenia Starego Zabrza, Nowego Zabrza, wsi Dorota i fragmentu Zaborza.
W 1907 roku przebudowano poddasze i wymieniono wieżyczkę. Rok później powiększono budynek o szerokość okna.
W Wielkanoc 1921 roku wybuchł tam pożar, spłonęło poddasze, część archiwum i wieżyczka, której nigdy już nie odbudowano.
Po przeniesieniu się władz do nowej siedziby w 1929 roku, działały tam różne instytucje społeczne. Obecnie od lat jest tam przychodnia lekarska.
Zabrze – nowy ratusz.
Największym i działającym do dzisiaj ratuszem jest ten w górnym prawym rogu pocztówki, przy ulicy Powstańców Śląskich 5-7.
Wybudowanie go w 1929 roku, gdy nadburmistrzem Zabrza był Hans Lukaschek.
Było to koniecznością, gdyż władze miasta, którym stało się Zabrze (wówczas Hindenburg O.-S.) 1922 roku, w starym budynku się nie mieściły.
Jest jednym z największych budynków miasta, a o jego historii przeczytać można tu https://historia-zabrza.pl/funkcjonalistyczny-urzad-miasta-przy-ul-powstancow-slaskich/
i tu – https://historia-zabrza.pl/ratusz-ul-powstancow-sl-wybudowany-w-1929-r/
Był częstym motywem powojennych pocztówek. Tu pod numerem 6 i 7.
Biskupice.
Ratusz Biskupic otwarto w sobotę 10 października 1925 roku, a uroczyste posiedzenie rady gminy otworzył jej naczelnik Schilling.
Projektantem udanego budynku był Hugo Becker, autor również łaźni i cechowni Kopalni Jadwiga z 1923 r., czy przebudowy restauracji na kościół pw. Ducha Św. przy na Zandce (1926)..
Na szczycie zamontowano zegar, trzymany przez dwie męskie postacie, na fasadzie cztery pilastry, tworzące wrażenie portyku.
Budynek spełniał wiele funkcji. Na parterze były biura, kasa i urząd zdrowia. Na I piętrze sala obrad, urząd stanu cywilnego, biblioteka i dwa mieszkania.
W sali obrad jest dziś biblioteka i zachowały się tam wspaniałe witraże. Przedstawiają motywy industrialne i rolnicze, kościół pw. Św. Jana Chrzciciela, a także sam ratusz i symbole jego funkcji: książkę, sowę i wagę.
Rangę ratusza ta budowla straciła dość szybko, gdyż 1 stycznia 1927 Biskupice przyłączono do Zabrza. Ale nadal działały tam urzędy.
Pierwszy ratusz w Mikulczycach poświęcono 29 września 1902. Niepozorny budynek przy placu Norberta Kroczka 1 stoi do dzisiaj.
Drugi w niczym nie przypominał tego starego. Reprezentacyjną budowlę w stylu secesyjnym przy ulicy Tarnopolskiej projektował Michael Kiefler a wybudowała firma budowlana Augusta Zemana.
Otwarty w roku 1911 kosztował ok. 150 tys. marek i było to bardzo dużo.
Mikulczyce.
W przyziemiu było kotłownia ogrzewająca budynek, mieszkanie dla policjanta i 7 cel, które w 1938 roku przebudowano na schron przeciwlotniczy. Na parterze biura, urząd Stanu Cywilnego, skarbiec i biuro meldunkowe. Na piętrze sala posiedzeń i duże mieszkanie naczelnika gminy (potem burmistrza). W sali posiedzeń zachowały się witraże autorstwa Richarda Schlanka z Żytawy z motywami industrialnymi, rolniczymi i różnych dziedzin kultury.
Po wojnie była tu izba porodowa a obecnie jest przychodnia.
Wydawca: Agencja Fotograficzna Miraż, Zabrze.
Opracowanie i własność: Andrzej Dutkiewicz. 10.02.2023
Zródła:
Piotr Hnatyszyn Dusza miasta zaklęta w ratuszach, Nowiny Zabrzańskie. 25 października 2015
Oraz linki w tekście.
www.historia-zabrza.pl
