Nowy kościół św. Wawrzyńca w Mikulczycach konsekrował 7 maja 1896 kardynał Georg Kopp. Poprzedni, wybudowany w II połowie XVI w drewniany kościółek sprzedano magistratowi miasta Bytom za 500 marek i przeniesiono w 1901 roku do parku miejskiego tamże. Niestety spłonął w listopadzie 1982 roku. Na szczęście pochodzący z tego samego czasu co stary kościół (prawdopodobnie) cudowny obraz „Matki Boskiej Mikulczyckiej” przeniesiono do nowego i umieszczono w bocznym ołtarzu.

Ten kultowy obraz Madonny, przez miejscowych zwanej po prostu „Panienką”, opisany został po raz pierwszy w 1754 roku, ale pojawił się w Mikulczycach już wcześniej. Przybywały do niego liczne pielgrzymki, a pątnicy wędrowali nawet z Czech i Węgier. Znaczne wzmocnienie tego kultu nastąpiło od momentu zakazania przez władze pruskie pielgrzymek na Jasną Górę (1754). W 1893 roku ówczesny mikulczycki proboszcz zlecił Emmanuelowi Lazarowi z Raciborza namalowanie nowego obrazu. Jednocześnie wykonano wiele jego kopii, a dochód z ich sprzedaży zasilił kasę budowy i wyposażenia nowego kościoła, gdzie wprowadzono go uroczyście 7 września 1896 roku.

Na początku XX wieku kult „Panienki”znacznie stracił na znaczeniu, a pielgrzymi przybywali już tylko z Zabrza i okolic.

W 1926 roku stary obraz poddano konserwatorskim zabiegom. Przy okazji znaleziono pod płótnem starszy wizerunek Madonny, namalowany na desce około ok. 1700 roku.

W latach narodowego socjalizmu (1933-45) ruch pielgrzymkowy uległ znacznemu ograniczeniu i restrykcjom.

Po zakończeniu II wojny, ksiądz Józef Chuchracki który objął parafię w 1947 roku, starał się ożywić kult cudownego obrazu, widząc w nim pomoc w zintegrowaniu nowych napływowych parafian z mieszkańcami Mikulczyc. Wyrazem tego było przeniesienie obrazu z prezbiterium do ołtarza głównego.

W 1974 roku (jubileuszu maryjnego) , biskup opolski Jop ustanowił kościół ten sanktuarium maryjnym.

W 2014 roku pojawiły się wątpliwości co do autentyczności obrazu. Nie zostały one całkowicie rozwiane.