Pocztówki Włodzimierza Wysockiego.

Zabrzańska synagoga 1873-1938.

Zabrzańska synagoga. Jedna z tych świątyń w Zabrzu która już nie istnieje i nie postawiono na jej miejscu nowej (inne to kościół Niepokalanego Serca NMP przy ul. Trocera i ewangelicki kościół „Królowej Luizy” w Zaborzu przy ulicy Lompy).

Budowano ją w latach w latach 1871-1873 pod kierownictwem mistrza murarskiego Josepha Kreisa. Poświęcenie odbyło się 2 kwietnia 1873 r. Potem w latach 1898 powiększono ją i w 1909 przemalowano, wybudowano chór i założono instalację elektryczną.

Słowo „Synagoga” pochodzi od greckiego pojęcia sinagein , oznaczającego gromadzących się ludzi, jak i miejsce w którym się zbierają. Ta zabrzańska mieściła się u zbiegu ob. ulic Karłowicza i Brysza, do której zwrócona była frontem. Tyłem przylegała do placu drzewnego kupca Schierokauera, na którego miejscu otwarto w 1928 roku Miejską Szkołę Średnią, późniejsze I Liceum Ogólnokształcące. Zbudowano ją w stylu zwanym „Rundbogenstil”, czyli styl arkadowy. Inspiracją jego powstania była architektura romańska i mauretańska.

Spłonęła w czasie urządzonej przez nazistów tzw: „Nocy Kryształowej”, podpalona przez brygade SS-Standarte 23 „Oberschlesien” nocą 9/10 listopada 1938 roku. Te sam los spotkał również bożnice w sąsiednich Gliwicach i Bytomiu.

Na jej miejscu znajdziemy dzisiaj pamiątkową tablicę o treści: „Pamięci Gminy Żydowskiej Zabrze (Hindenburg) unicestwionej przez niemieckich nazistów w czasie Holocaustu. W tym miejscu stała zbudowana w 1872 roku synagoga spalona w Noc Kryształową 9/10 listopada 1938 roku”.

Miejsce po tej świątyni do dziś pozostaje puste.

synagoga Zabrze

HINDENBURG O.S. Synagoge

synagoga Zabrze

Kunstverlag E. Burgfels Beuthen OS., Friedrichstrasse 19

Pocztówka w obiegu w roku 1929. Po lewej stronie synagogi widać fragment I liceum i wybudowaną w 1898 r tzw: małą synagogę, mieszącą administrację i archiwum żydowskiej gminy, oraz mykwę – łaźnię rytualną. Dziś po znacznej przebudowie i uproszczeniu ceglanej niegdyś fasady, jest to Dom Pomocy Społecznej nr 3.

synagoga Zabrze

Hindenburg O.-S. – Synagoge.

synagoga Zabrze

Ansichtskarten – Verlag u. Großhandel Hermann Schenke, Hindenburg O.-S.

Widok od strony 3-go Maja. Ta fotografia jest starsza, powstała zanim zbudowano Miejską Szkołę Średnią, późniejsze I Liceum. Z tyłu budynku widać jeszcze skład drewna Schierokauera. Z prawej strony tzw: „mała synagoga”, w tle komin zapewne stojącego tam do 2005 roku młyna.

Opracował Andrzej Dutkiewicz.                                                                                               22.12.2019

Wszystkie te archiwalne pocztówki pochodzą z kolekcji  Włodzimierza Wysockiego  który kolekcjonuje je już ponad 20 lat, w jego posiadaniu jest około 700 egzemplarzy. Były wystawione w Galerii Muzeum Miejskiego Cafe Silesia w od 14 marca do 5 maja 2019 roku.

Dzięki jego uprzejmości i ogromnej pomocy pani  Urszuli Wieczorek  z Muzeum Miejskiego w Zabrzu możemy je tu wszystkie zobaczyć, za co serdecznie im obu dziękuję.

Andrzej Dutkiewicz.