Pocztówki Włodzimierza Wysockiego.
Plac Warszawski i Liceum, oraz co to był „Volksbund”.
Największy chyba plac w Zabrzu, zwany od 1945 roku Warszawskim. Do połączenia Starego Zabrza, Małego Zabrza i wsi Dorota w jedną gminę Zabrze w 1905 roku był rynkiem Małego Zabrza i nazywano go Markplatz (plac Targowy, Rynek). Później od cotygodniowego targu w czwartki, przyjął nazwę Plac Targów Czwartkowych (Donnerstagmarktplatz).
1. Plac targów tygodniowych i liceum.
Verlag: Dagobert Kaiser, Zabrze.
W 1927 roku ponownie zmieniono nazwę placu, tym razem z powodów politycznych. Uczczono przy tym niemieckiego polityka, pierwszego prezesa „Niemieckiego Związku Ludowego dla Polskiego Śląska, Volksbund”. Był nim Karl Adolf Walenty, baron von Reitzenstein, właściciel dóbr rycerskich Pielgrzymowice. Jego imię otrzymała także szkoła żeńska, mieszcząca się w największym stojącym tam budynku. Jej poprzednim patronem był niemiecki pisarz ze Śląska Gustav Freytag (podpis pod pocztówką).
2. Hindenburg O.-S. Liceum (Gustav- Freytag – Schule) i rynek.
Verlag: Edmund Janik, Papier und Buchhandlung, Hindenburg O.-S.
Pocztówka u dołu (3) podpisana jest „Wyższa Szkoła dla Dziewcząt”. Nie chodzi tu uniwersytet, ale o „Nad”- Liceum, co oznaczało średnią szkołę żeńską (w odróżnieniu od Gimnazjum-średniej szkoły męskiej).
3. „Wyższa Szkoła dla Dziewcząt”
Orginaldruck Reinicke & Rubin, Magdeburg.
Ta okazała, postawiona przez gminę Zabrze w 1907 roku budowla, udzieliła stałej siedziby założonej w 1869 przez pannę Stenzel, córkę archiwisty z Wrocławia, pierwszej w Zabrzu prywatnej „Höheren Töchterschule” (dosłownie: Średnia Szkoła dla Córek). Naukę tam rozpoczęło na początku siedemnaście panien z najlepszych zabrzańskich domów.
4. “Höhere Mädchenschule” Hindenburg OS.
Verlag der Papierhandlung des Wanderes, Zabrze.
W nowym publicznym Liceum naukę rozpoczęło 370 uczennic, a egzaminem końcowym była matura. Na wysokości pierwszego piętra nad wejściem widoczny jest napis. To nazwa szkoły którą wyraźniej widać na awersie powyższej pocztówki.
Działał w niej bardzo dobry chór, którego występy transmitowano nawet w radiu.
5. HindenburgO.-S. Marktplatz
Graphische Verlagsanstalt G.m.b.H. Breslau.
Tytuł tej pocztówki (5) jest dowodem na to że mieliśmy już w Zabrzu rynek. Również na kreatywność władz miasta, które wielką latarnię stojącą tu na środku, przeniosły pod budynek szkoły, co widać na pocztówce nr 4. zastąpiła ją legendarna już w Zabrzu poprzez swą nieobecność, rzeźba Szczurołapa z Hameln. Od tego czasu przyglądał się on odbywającym się tam co czwartek od 1875 roku targom.
6. Zabrze. “Höhere Mädchenschule”
Verlag Max Czech. Zabrze.
Budynek nosi cechy neogotyku. Z trzech kamienic z lewej strony, ostatnia nie zachowała się.
W szkole było również kilka mieszkań dla tamtejszych nauczycieli.
Obecnie jest to szkoła podstawowa nr 36 imieniem Juliana Tuwima.
7. Hindenburg O.S. Reitzenstein-Schule. Państwowe Liceum i Szkoła dla Kobiet.
Kunstverlag Bruno Scholz, Breslau II (kopiowanie zabronione).
W roku 1927 wydarzyło się bardzo wiele w historii tej oświatowej placówki. 1 kwietnia otwarto nową Frauenschule (szkołę dla kobiet) gdzie uczono przede wszystkim praktyki prowadzenia mniejszych i większych gospodarstw domowych.
21 czerwca poświęcono nową, dobudowaną część szkoły, która nosiła też cechy gotyku. Po rozszerzeniu szkolnej auli, szkoła dysponowała największą salą w mieście, mogącą pomieścić 800 osób. Otrzymała przy tym nowe imię „Reitzenstein-Schule”, co opisane było już wyżej i bardziej odpowiadało duchowi czasu.
8. Hindenburg – Oberschlesien. Staatliche Oberschule für Mädchen.
Verlag C.W. Mierzwa, Hindenburg, Oberschlesien
1 kwietnia 1928 r placówkę wizytował pruski minister nauki i sztuki profesor doktor Becker, w towarzystwie nadprezydenta prowincji Górny Śląsk.
29 listopada tegoż roku na frontowej ścianie uroczyście odsłonięto tablicę ku czci patrona placu i szkoły. Prowadzony przez Karla Friedricha von Reitzenstein organizacja „Volksbund” zajmująca się zachowaniem „ducha niemieckości” na polskim Górnym Śląsku przetrwała wojnę i jej zadaniem jest obecnie wynajdowanie i opieka nad grobami żołnierzy niemieckich w Europie. Działalność „Volksbundu” nastawiona jest dziś na porozumienie i kontakt między nacjami, działa tam wiele młodych ludzi. Również w Polsce. Zmieniają się czasy, zmieniają się zadania.
9. Hindenburg , Oberschlesien. Reitzensteinplatz. Staatliche Oberschule für Mädchen.
Foto und Kunstverlag Bruno Scholz, Breslau II (kopiowanie zabronione).
W 1929 roku otwarto naprzeciw szkoły dwa nowe budynki, urzędu finansowego i fili Banku Rzeszy.
Dzisiaj (2019) jest to wielki parking. Może to kiedyś się zmieni i wróci również na plac zabrzański Szczurołap.
Wszystkie te archiwalne pocztówki pochodzą z kolekcji Włodzimierza Wysockiego który kolekcjonuje je już ponad 20 lat, w jego posiadaniu jest około 700 egzemplarzy. Były wystawione w Galerii Muzeum Miejskiego Cafe Silesia w od 14 marca do 5 maja 2019 roku.
Dzięki jego uprzejmości i ogromnej pomocy pani Urszuli Wieczorek z Muzeum Miejskiego w Zabrzu możemy je tu wszystkie zobaczyć, za co serdecznie im obu dziękuję.
Andrzej Dutkiewicz. 09.11.2019
