Pocztówki Zaborze
Ulica św. Jacka w latach 30. na pocztówce (Dr. Nathan-Weg).
Bardzo rzadka pocztówka przedstawiająca ulicę Dr Nathan-Weg* (obecnie Świętego Jacka) zlokalizowaną w dzielnicy Zaborze. Osiedle dla robotników spółki „Preussag” w dzielnicy Zaborze, zostało wzniesione w latach 1926–1927. Do spółki należała pobliska kopalnia Zabrze-Wschód – Królowa Luiza (Königin-Luise-Grube). W jego zakresie powstało 8 budynków o zróżnicowanej architekturze wraz z centralnym placem i dużym placem zabaw pomiędzy domami zlokalizowanymi na ulicy Friedens Weg i Niemeyer Weg, czyli obecnej ulicy Pawła Kłyki i Emilii Plater.
Hindenburg-Zaborze.
Dr. Nathan Weg mit Spielplatz.
Budynki zbudowane dla robotników odznaczały się dość wysokim standardem, co znacznie różniło je od typowych familoków. Każde mieszkanie posiadało swoją własną toaletę, metraż wynosił ok 58 metrów kwadratowych, a mieszkańcy mieli do dyspozycji przestronne piwnice, spiżarki, strych oraz chlewiki (komórki) zlokalizowane za budynkiem. Wokół osiedla powstały służące mieszkańcom ogródki. Całe założenie urbanistyczne posiada wyczuwalną nutę modernizmu, która pozwalała określić to miejsce jako funkcjonalne, bardzo nowoczesne i minimalistyczne w swojej formie oraz nasycone wszechobecną zielenią, która zdobiła wszystkie ulice. Na pierwszym planie widoczny jest murek, za którym kryje się duży plac zabaw dla dzieci z licznymi drzewami i roślinnością oraz ławkami a widoczny budynek rozpościerał się wzdłuż ulicy Friedens Weg (Pawła Kłyki). W późniejszych okresie, na wskutek szkód górniczych zostały założone stalowe ściągi w postaci metalowych pasów w celu zabezpieczenia budynków przed dalszą eksploatacją. Ten ze zdjęcia przeszedł generalny remont i całkowicie zatracił pierwotny wygląd (zmiana kolorystyki, oraz wielkości okien).
Foto: Łukasz Bożyczko.
Foto: Łukasz Bożyczko.
Autor: Łukasz Bożyczko. Pocztówka z kolekcji Andrzeja Dutkiewicza.
*Tajny radca sanitarny dr. medycyny Johannes Nathan (1860-1937), członek zabrzańskiej grupy Związku Katolickich Akademików, bardzo aktywnie działał na rzecz gminy Zaborze. W 1887 roku był współzałożycielem pierwszego w Zaborzu przedszkola przy ul. Płaskowickiej (w wieku zaledwie 27 lat). W latach 1891-1919 pełnił funkcję radnego.
W 1889 roku otwarto, przy wsparciu żydowskiego filantropa Maxa Böhma, pierwszy we wsi publiczny szpital – Zakład św. Józefa. Inicjatorami tej inwestycji byli ks. Teofil Schöneich i dr. Johannes Nathan, który został również jego pierwszym dyrektorem. Szpital działał do 1983 roku, a dziś jest tam Bank Spółdzielczy (ul. Wolności 448).
Należał również do gremium kuratorów zarządzanego przez Zabrze i Zaborze Gimnazjum przy ulicy Sienkiewicza (dzisiaj III Liceum Ogólnokształcące).
Mieszkał w kamienicy przy ul. Wolności 378 (dzisiaj nie ma żadnego domu pod tym numerem), wówczas Kronprinzenstrsasse 9, której był właścicielem. W książce adresowej z 1912 roku wymieniony jest jeszcze adres Kronprinzenstrsasse 8a, być może miał tam praktykę.
Jako lekarz praktykował do co najmniej 70-tego roku życia.
Nie był chyba ulubieńcem władz od 1933 roku. W czasach nazistowskich (marzec 1939) zmieniono nazwę nazwę ulicy na podobnie brzmiącą – Dr. Naton-Weg. Dr. Johann Nathon mieszkał również przy ul. Wolności (Kronprinzenstrsasse) i też był członkiem Związku Katolickich Akademików.
Dr. med. J.S. Nathan.
Recepta wystawiona przez doktora Nathana w 1930 roku. Nadesłał Grzegorz Maćczak.
Opracował: Andrzej Dutkiewicz przy życzliwej pomocy Klaudii Domańskiej.
Źródła:
Piotr Hnatyszyn. Dzieje nazewnictwa zabrzanskich ulic (w granicach administracyjnych z roku 1950). Zabrze 1996
Adressbuch für Zabrze 1910 i 1912.
Nadzorować, interweniować, karać. Nazistowski obóz władzy wobec Kościoła katolickiego w Zabrzu (1934–1944). Opracowanie Sebastian Rosenbaum i Mirosław Węcki. Katowice 2010.
https://sbc.org.pl/Content/350941/ow-1909-249.pdf
http://www.sbc.org.pl/Content/351414/ow-1905-177.pdf
http://www.rathay-biographien.de/Orte/H-Orte/Hindenburg/hindenburg_os.htm
