Miejsca pamięci
Fabryka lin i drutu – Deichsel A.G.
Pomnik pracowników „Drahtseilwerke Adolf Deichsel A.G.” (Linodrut) poległych w I wojnie światowej.
I wojna światowa pozostawiła w Zabrzu wiele pomników upamiętniających jej ofiary. Żaden nie przetrwał w całości do dzisiaj.
Deichsel pomnik I ws
Deichsel pomnik I ws
O odsłonięciu pomnika poświęconego poległym członkom Towarzystwa Gimnastycznego i Śpiewaczego zakładów „Drahtseilwerke Adolf Deichsel A.G.” (Linodrut) którzy zginęli w tej wojnie pisaliśmy na stronie www.zabrze.aplus.pl.
Nastąpiło to 12 sierpnia 1923 roku przy Koppstrasse 1 (ul. Armii Krajowej). Jak widzimy na załączonej pocztówce pomnik składał się z trzech części.
Pośrodku ustawiona na cokole była płyta dedykowana pracownikom zakładów. Obelisk z lewej strony 20 członkom Turnverein der Firma A. Deichsel (Towarzystwo Gimnastyczne Zakładów A. Deichsel). Obelisk z prawej strony 6 członkom Manner Gesang Verein Deichsel (Męskie Towarzystwo Śpiewacze Deichsel).
Prezentowana pocztówka została wydana z okazji odsłonięcia pomnika. Jej wydawcą był Franz Lindner z Raciborza.
Bruno Korus
W gazecie Der Oberschlesische Wanderer Nr. 2 z 1915 roku (Poniedziałek 4 stycznia) ukazał się nekrolog Bruno Korusa – pierwszego z członków Męskiego Towarzystwa Śpiewaczego Deichsel, który zginął pod Verdun. “Jako pierwszy z naszych szeregów zginął śmiercią bohatera nasz kochany brat Bruno Korus. Jego, który zginął za cesarza i ojczyznę zachowamy zawsze we wdzięcznej pamięci”.
Bruno Korus 2
W następnym numerze gazety ukazał się nekrolog Towarzystwa Gimnastycznego.
Bruno Korus – pochodził z Małego Zabrza (Zabrze). Służył w 6. Kompagnie II Bataillon Gleiwitz Infanterie Regiment Nr. 22 w randze Krankenträger. Poległ w walkach pod Cuisy 29.10.1914 roku, Stenay 17.11. i 08.12.1914 roku lub w innej bitwie stoczonej 20. i 21. grudnia 1914 roku. Deutsche Verlustlisten (Preussische 120) z 8 stycznia 1915 roku.
Alois Zinke
Alois Zinke – pochodził ze Wsi Dorota (Zabrze). W pierwszej fazie walk służąc jako Gefreiter został ranny (Deutsche Verlustlisten strona 1477). Po powrocie do zdrowia służył w 5. Kompagnie II. Bataillon w randze Grenadier. Poległ w walkach pod Borzymowem dnia 4 stycznia. Deutsche Verlustlisten (Preussische 148) z 6 lutego 1915 roku. Nekrolog w Der Oberschlesische Wanderer nr 14 z 1915 roku podpisali koledzy z pracy.
Paul Kluss
W 1917 roku „zginął za ojczyznę” jak podaje nekrolog w Oberschl. Wanderer numer 81, Paul Kluss. Był współzałożycielem Towarzystwa Śpiewaczego firmy Deichsel, którego członkowie przyrzekają tam zawsze pamiętać o byłym koledze.
Rudolf Nawrath musiał być wyjątkowym młodym człowiekiem gdyż po jego śmierci w wieku 22 lat ukazały się w w tejże gazecie aż cztery nekrologi w numerach 14 i 15 z 1917 roku które podpisali: małżonka, dyrektor oraz urzędnicy i urzędniczki firmy „Deichsel”, Towarzystwo Śpiewacze i Gimnastyczne firmy „Deichsel”, oraz sam Adolf Deichsel. Śmierć nastąpiła na skutek choroby nabytej na froncie, najprawdopodobniej zapalenia płuc.
Rudolf Nawrath
Rudolf Nawrath 2
Rudolf Nawrath 3
Rudolf Nawrath 4
August Wrobel urodził się 9 sierpnia 1891 roku w Zabrzu. W pierwszej fazie walk służąc w 5. Kompagnie został lekko ranny Deutsche Verlustlisten (Preussische 348) z 8 października 1915 roku. Po wyleczeniu ran wrócił na front. Walcząc w 4. Kompagnie Reserve Infanterie Regiment Nr. 272 ponownie został lekko ranny Deutsche Verlustlisten (Preussische 574) z 7 lipca 1916 roku. Znów wrócił na front. Podczas walk został znów ranny. Zmarł w wyniku odniesionych ran w szpitalu Konvikt w twierdzy Wrocław. Tamże pochowany. Deutsche Verlustlisten (Preussische 1178) z 2 lipca 1918 roku. Był kawalerem Krzyża Żelaznego II klasy.
Der Oberschlesische Wanderer nr 96 z 1918 roku
Der Oberschlesische Wanderer nr 96 z 1918 roku
Der Oberschlesische Wanderer nr 95 z 1918 roku
Peter Woitaschiok pochodził z Małego Zabrza (Zabrza). W czasie wojny służył w 2. Kompagnie Landwer Infanterie Regiment Nr. 23 w randze Gefreiter. Był posiadaczem Krzyża Żelaznego II klasy. Poległ 20 września 1915 roku w Rosji Deutsche Verlustlisten (Preussische 351) z 12 października 1915 roku.
Der oberschlesische Wanderer nr 200 z 1915
Peter Woitaschiok
Peter Woitaschiok
Viktor Pastwa pochodził ze Starego Zabrza (Zabrza). W czasie wojny służył w 3. Kompagnie I. Bataillon Reserve Infanterie Regiment Nr. 64. Poległ w czasie walk Deutsche Verlustlisten (Preussische 312) z 27 sierpnia 1915 roku.
Der oberschlesische Wanderer nr 181 z 1915
Viktor Pastwa
Emil Kolassa, artylerzysta w stopniu kanoniera poległ śmiercią bohaterską na polu chwały, jak w klepsydrze, dnia 21 maja 1915 roku w wieku lat 21.
Der Oberschlesische Wanderer nr 121 z 1915
Pochowany z honorami wojskowymi na cmentarzu wojskowym. Służył w 6 batalionie artylerii landwery który wydał tą klepsydrę. Na drugiej, wydanej przez towarzystwo gimnastyczne firmy Daichsel widnieje również nazwisko innej ofiary tej wojny Maxa Haidy.
Der Oberschlesische Wanderer nr 120 z 1915
Emil Kolassa
Emil Kolassa Max Haida
Informacja w gazecie Der oberschlesische Wanderer nr 148 z 1923 roku.
Uroczystość odsłonięcia tablic pamiątkowych ku czci w wojnie światowej poległych braci chórzystów i gimnastyków.Związek Śpiewaczy i Związek Gimnastyczny firmy A. Deichsel będą w niedzielę 29 lipca dwie tablice pamiątkowe odsłaniać i dzień ten uroczyście obchodzić.
Der oberschlesische Wanderer nr 148 z 1923
Dwa potężne bloki granitowe o wadze ponad 5000 kilogramów każdy dadzą świadectwo o zachowaniu w pamięci tych zmarłych którzy przepełnieni gorącą ideą krew swą i życie poświęcili ojczyźnie. O szczegółach poinformujemy później.
ibliografia:
Zabrzańskie pomniki i tablice pamiątkowe do 1945 roku. Piotr Hnatyszyn
Zabrze – Essen 1997
Strony internetowe: www.sbc.org.pl
Gazety znajdują się w zasobach Śląskiej Biblioteki Cyfrowej http://sbc.org.pl/dlibraDziękujemy serdecznie pracownikom za ich ciężką pracę, która pozwoliła nam na korzystanie ze zbiorów z domowego komputera i pozostawieniu gazet w dobrym stanie.
Autor: Dariusz Guz. Pocztówka ze zbiorów autora.
Bardzo się staramy przy opracowywaniu tekstów i dokonywaniu tłumaczeń, aby wszystko co publikujemy było bez błędów. Niestety niekiedy podając jakąś informację nie jesteśmy do końca jej pewni. Nie jest informacją sprawdzoną – pochodzi tylko z jednego źródła. Za popełnione błędy przepraszamy. Gdybyście zauważyli co nie jest zgodne z Waszą wiedzą prosimy o poprawienie nas.
