Pocztówki Zaborze
Królewskie Inspekcja i Dyrekcja Górnicza w Zabrzu/Zaborzu.
Ten nie istniejący już budynek przy ulicy Wolności 405 na Zaborzu stał naprzeciw elektrowni aż do ok. 2003 – 04 roku, aż zburzono go (jak i całą zabudowę południowej strony ulicy w tym rejonie) budując Drogową Trasę Średnicową .
Mieściła się w niej bardzo ważna instytucja: II Inspekcja Górnicza w Zaborzu (Berginspektion II zu Zaborze). Wybudowano go ok. 1900 roku i funkcję tą pełnił do roku 1917, gdy Inspekcję przeniesiona trochę dalej na zachód do nowej, obszerniejszej siedziby pod numerem 367, wybudowanej na terenie placu drzewnego „Wilhelmine” (obecnie budynek mieszkalny).
Zaborze G.-Ś. Ul. Wolności z Królewską Inspekcją Górniczą.
Wydawca: Verlag H. Sobotzik.
Wejście do budynku z napisem.
Inspekcje górnicze w Prusach zarządzały państwowymi (fiskalnymi) kopalniami węgla i innych surowców. Inspekcja II z Zaborza zarządzała państwową kopalnią węgla kamiennego „Królowa Luiza” (Königin-Luise-Grube) w Zaborzu (późniejszą kopalnią „Zabrze”), obecnie jest to skansen górniczy .
Inspekcja I znajdowała się w Chorzowie i kierowała kopalnią „Königsgrube” (Król), Inspekcja III w Bielszowicach (utworzona w 1899) swym zarządem objęła kopalnię „Bielszowice” (Rheinbabenschächte), Guido i Delbrück (Makoszowy). Inspekcja IV była w Knurowie.
Z oznaczeń na jednej z archiwalnych map górniczych wynika że po przeprowadzce I Inspekcji, do starego budynku wprowadziła się Inspekcja nr III.
Królewska Inspekcja Górnicza.
Wydawca: Max Czech, Zabrze
Wejście do budynku z napisem.
Obie pocztówki wysłane w 1902 roku.
Inspekcje Górnicze swą działalnością podkreślały łączność górniczej grupy zawodowej z państwem. Dowodem na to może być fakt że sztandary państwowych (fiskalnych) kopań „Król” i „Królowa Luiza” nie znajdowały się na terenie tych zakładów, lecz w budynkach Inspekcji. Przy każdej uroczystości z udziałem pocztu sztandarowego, uroczyście sztandar tam odbierano i zanoszono z powrotem.
W czasach braku gotówki (kryzys, wojna) wydawały, jako organ państwowy, pieniądze zastępcze (Notgeld).
Przy inspekcji nr I działała nawet orkiestra (symfoniczna, lub kameralna).
Pracujący tam urzędnicy państwowego dozoru nosili tytuły Inspektorów Górniczych i Asesorów.
Inspekcje podlegały „Królewskiej Dyrekcji Górniczej w Zabrzu” (Königliche Bergweksdirektion zu Zabrze) , utworzonej w 1904 roku i podległej najpierw Wyższemu Urzędowi Górniczemu w Berlinie, a od 1912 roku bezpośrednio Ministrowi Przemysłu i Handlu w Berlinie.
Po upadku cesarstwa Dyrekcja otrzymała nazwę „Państwowa……”
Poprzednikiem „Dyrekcji” był utworzony w 1892 roku Centralny Zarząd Kopalń Węgla Kamiennego “Król” i “Królowa Luiza” w Zabrzu (Königliche Zentralverwaltung der Steinkohlenberwerke “König” und “Königin Luise” in Zabrze).
Dyrekcja w Zabrzu mieściła się w reprezentacyjnym budynku przy ul. Wolności 337. Obecnie jest to siedziba firmy „DB Cargo Polska S.A. (Deutsche Bahn) z charakterystycznym parowozem przed budynkiem.
Państwowa Dyrekcja Górnicza. Z zasobów http://aplus.historia-zabrza.pl/
Jak większość ówczesnych urzędów Inspekcje i Dyrekcja posiadały również własne „Siegelmarken” , winiety służące do zaklejania pism urzędowych, kopert i ważnych dokumentów.
Królewska Inspekcja Górnicza w Zabrzu.
Centralny Zarząd Kopalń Węgla Kamiennego “Król” i “Królowa Luiza” w Zabrzu.
Królewska Dyrekcja Górnicza w Zabrzu.
Większy zbiór winiet z Zabrza na portalu zobaczyć można pod linkami poniżej.
W 1923 roku wydano ustawę o przekazaniu państwowego przemysłu górniczego do spółki akcyjnej. Właścicielem 100% akcji spółki było jednak nadal państwo. Nazywała się „Preußische Bergwerks- und Hütten-Aktiengesellschaft” (Pruska Górniczo-Hutnicza Spółka Akcyjna) w skrócie Preussag z siedzibą w Berlinie. 15 marca 1924 Królewska (wówczas już “Państwowa”) Dyrekcja Górnicza w Zabrzu zakończyła swą działalność.
Z Inspekcji zachowały się również rożne dokumenty. Dwa z nich zobaczyć można na naszym portalu:
https://historia-zabrza.pl/poczta-inspekcji-gorniczej-ii-z-zaborza-1926/
Opracował: Andrzej Dutkiewicz. 02.08.2020
Archiwalne pocztówki z budynkiem Inspekcji pochodzą z kolekcji Włodzimierza Wysockiego który kolekcjonuje je już ponad 20 lat, w jego posiadaniu jest około 700 egzemplarzy. Były wystawione w Galerii Muzeum Miejskiego Cafe Silesia w od 14 marca do 5 maja 2019 roku.
Dzięki jego uprzejmości i ogromnej pomocy pani Urszuli Wieczorek z Muzeum Miejskiego w Zabrzu możemy je tu wszystkie zobaczyć, za co serdecznie im obu dziękuję.
Źródła:
Beata Piecha-Van Schagen. (2014). Kult świętej Barbary wśród górników kopalń węgla kamiennego Bytomia, Zabrza i Gliwic w XIX i XX wieku. Praca doktorska. Katowice : Uniwersytet Śląski.
GLÜCKAUF Berg- und Hüttenmännische Zeitschrift Nr. 25 18. Juni 1927 63. Jahrg
Jahrbuch für den Oberbergamtsbezirk Breslau : ein Führer durch die im Oberbergamtsbezirk Breslau liegenden Werke der Montan-Industrie. 1. Jahrgang (bis 1912) 1913
Preussisches Gesetz betreffend Uebertragung der Verwaltung und Ausbeutung des staatlichen Bergwerksbesitzes an eine Aktiengesellschaft. Vom 9. Oktober 1923
Piotr Hnatyszyn Max Steckel 1870-1947. Fotograf i wydawca. Kroniki Miasta Zabrza 9(26) / 2017
