Historia po 1945 r
“Głos Zabrza” o Zlocie Harcerstwa Chorągwi Katowice w Zabrzu w 1959 roku
Reportaż i zdjęcia z wielkiego Zlotu Harcerstwa Chorągwi Katowice który odbył się w Zabrzu w dniach 26-28 września 1959 roku z udziałem ponad 3 tys. harcerzy, Ludowego Wojska Polskiego i licznych przedstawicieli ówczesnych władz państwowych.
Pamiętne dni Zabrza 25. IX – 28. IX 1959
W dniach 26-28 września Zabrze było miejscem wielkiego Zlotu Harcerstwa Chorągwi Katowice, w którym udział wzięło ponad 3 tys. uczestników zgrupowanych w drużynach zlotowych.
W Parku Powstańców Śląskich (w lesie Guido) zostało przygotowane specjalne miasteczko zlotowe. Inwestorem ślicznie położonego obiektu był Wydział Gospodarki Komunalnej przy wydatnej współpracy i pomocy finansowej Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego (doprowadzenie wody), Zakładu Energetycznego (instalacje świetlne), Zarządu Handlu (kioski z artykułami spożywczymi), kopalń i innych kluczowych zakładów pracy. Miasteczko składało się z ponad 300 dużych namiotów w tym sypialnie, świetlice, kawiarnia i herbaciarnia harcerska, umywalnia itp. Urządzenie i wyposażenie miasteczka stanowiły jednocześnie wzór doskonałego obozu harcerskiego.
Nasze miasto przystrojone było w czerwone i białoczerwone flagi, barwne transparenty, „morze świateł i kwiatów“. Odbyły się uroczystości nie notowane jeszcze w historii Zabrza, które w tych dniach było widownią wielkiej patriotyczne i pokojowej manifestacji. W rocznicę XX – lecia hitlerowskiego napadu na naszą ojczyznę, w Zabrzu, które przed laty było terenem pierwszych walk z nacierającym najeźdźcą, ludność Śląska owacyjnie powitała powracające z dorocznych ćwiczeń wojsko polskie; otwartym sercem przyjęła szeregi weteranów walk o polskość ziemi śląskiej i naszego miasta – bohaterskich powstańców śląskich – oraz 30-tysięczną rzeszę harcerzy, którzy zjechali do Zabrza. Uroczystości rozpoczęły się w środę 23 bm. otwarciem zorganizowanej przez MON wystawy sprzętu wojskowego na terenie boiska treningowego KS „Górnik“ przy ul. Damrota.
Zdjęcie z 26 września 1959 r. Autor harcmistrz Jerzy Cierpka
Na otwarcie wystawy przybyli dowódca Śląskiego Okr. Wojsk. Generał Czesław Waryszak, zast. Członka KC sekretarz KW PZPR tow. Jan Szydlak, I sekretarz KM Partii poseł Piotr Brzoska, sekretarz KM tow. Franciszek Tymczyszyn, przewodniczący Prezydium MRN tow. J. Knapik, komendant MO mjr. M. Dziekan, oraz przedstawiciele społeczeństwa i organizacji społecznych miasta. Wystawa cieszyła się ogromnym zainteresowaniem społeczeństwa. Prym wiodła oczywiście młodzież. Szczególnie chłopcom aż oczy paliły się do lśniących potężnych czołgów, z zainteresowaniem słuchali objaśnień oficera przy radarowej stacji radiolokacyjnej, ze skupieniem zatrzymywali się przed nowoczesnymi karabinami maszynowymi.
W czwartek 24 września, w godzinach południowych oficerowie Wojska Polskiego spotkali się z młodzieżą Technikum Ekonomicznego i Zasadniczej Szkoły Górniczej przy pl. Traugutta.
W piątek 25 września na trybunę honorową weszli członkowie Biura Politycznego KC PZPR: I sekretarz KW PZPR tow. Edward Gierek, oraz Minister Obrony Narodowej generał broni tow. Marian Spychalski. Na trybunie zajęli również miejsca dowódca wojsk lotniczych generał dywizji Jan Frey – Bielecki, dowódca Śląskiego OW generał dywizji Czesław Waryszak, sekretarze KW PZPR tow. Tow. Jerzy Lamuzga, Jan Szydlak i Antoni Walaszek, minister Górnictwa i Energetyki tow. Jan Mitręga, komendant wojewódzki MO płk. Franciszek Szlachcic, zastępca przewodniczącego Prezydium Woj. Rady Narodowej tow. J. Ziętek, I sekretarz KM PZPR poseł na Sejm PRL tow. Piotr Brzóska, przewodniczący Prezydium MRN w Zabrzu tow. Jerzy Knapik, sekretarze KM PZPR tow. Tow. Franciszek Tymczyszyn i Ewald Łukaszczyk, komendant miejski MO mjr Marian Dziekan, działacze społeczni i polityczni, przedstawiciele zakładów pracy, ZMP i harcerstwa. Powitalne oklaski i okrzyki zebranych przed trybuną ludzi przerwał warkot zbliżających się motorów. Pierwsze kolumny zmotoryzowane wjechały do Zabrza około godz. 15.00 ulicami Pstrowskiego, Bytomską, Stalmacha i Wolności – gdzie stała trybuna honorowa, przemaszerowały powracające z ćwiczeń letnich oddziały wojsk Śląskiego Okręgu Wojskowego.
W sobotę 26 września terenem wielkiej uroczystości była polana Parku Powstańców, gdzie o godz. 10 nastąpiło otwarcie Zlotu Harcerzy.
Do ustawionych w olbrzymim czworoboku zuchów, harcerek i harcerzy przemawiali kolejno komendant Chorągwi ZHP hm Józef Haensel, który dokonał otwarcia Zlotu, naczelnik ZHP hm Zofia Zakrzewska, przew. OK FJN Józef Kwietniewski oraz wiceprzewodniczący Prez. Woj. RN., płk. Jerzy Ziętek.
Piękne jesienne słońce towarzyszyło sobotnim uroczystościom, na które złożyło się m.in. odznaczenie przodujących instruktorów harcerstwa – Anieli Libionki, Franciszka Kisperskiego z Zabrza oraz Emanuela Sikory – Krzyżem Zasługi, nadanym im przez Radę Państwa z okazji 15-lecia PRL. Potężne „hip hip hurra“ rozległo się w parku Powstańców Śl. Na cześć odznaczonych.
Wieczorem tego dnia zapłonęły harcerskie ogniska w miasteczku zlotowym, w Biskupicach i w Pawłowie.
Niedziela 27 września była drugim dniem Zlotu, a zarazem punktem kulminacyjnym wielkiego spotkania harcerzy woj. Katowickiego. Ilość przybyłych w tym dniu zuchów, harcerek i harcerzy urosła do 30 tysięcy. Ich gorące oklaski przerywały słowa sekretarza KW PZPR tow. Jana Szydlaka, który zakończył swe przemówienie apelem: „Czuwaj braci harcerska i służ najpiękniejszej Rzeczypospolitej, jaką znamy – Polsce ludu pracującego.
Orkiestra grała hymn państwowy II sekr. KW PZPR Jerzy Lamuzga w imieniu 126-tysięcznej rzeszy PZPR-owców woj. Katowickiego wręczył komendantowi ZHP sztandar ufundowany przez wojewódzką organizację partyjną.I znów padła komenda: „Baczność! Czapki zdejm …“ Nad stadionem wznosiły się słowa uroczystej, żarliwie wypowiadanej przysięgi harcerskiej: „Ślubujemy Tobie Polsko – Ojczyzno moja ludowa, na miłość twego imienia, na pamięć twoich bohaterów …“ W manifestacyjnym przemarszu po ulicach Zabrza kroczyły trzy pokolenia. W wietrze łopotały sztandary powstańcze i harcerskie. Piękna to była parada. Długo pamiętać ją będą mieszkańcy Zabrza, prastarego grodu piastowskiego, które było miejscem wielkiej manifestacji w 40-rocznicę powstań śląskich i 20-rocznicę napaści hitlerowskiej na Polskię. Cudowny widok przedstawiał park Powstańców Śl. W godzinach wieczornych, kiedy zapłonęły ogniska, a zgrupowani wokół harcerze spędzali czas na zabawach i śpiewaniu pieśni.
Zdjęcie z 27 września 1959 r. Autor harcmistrz Jerzy Cierpka
O godzinie 11.30 wyruszyli ulicami Damrota, Roosevelta, Armii Ludowej, Wolności przez pl. 24 Stycznia w kierunku Fabryki Maszyn Górniczych, manifestacyjny pochód. W godzinach popołudniowych w rozmaitych punktach miasta – na polanie leśnej koło szybu Guido, w Parku Hutniczym, w ZDK huty „Zabrze“ itd. odbyły się koncerty orkiestralne i występy artystyczne licznych zespołów pieśni i tańca z zespołem Wojska Polskiego na czele. Punktualnie o godz. 19.30 na łące hippicznej zapalono centralne ognisko harcerskie zorganizowane przez Komendę Zlotu. Bogaty program uroczystości zakończył się 28 września oficjalnym zamknięciem Zlotu Harcerzy i wystawy MON-u.
Zdjęcie z 27 września 1959 r.
Reportaż o Zlocie Harcerstwa Chorągwi Katowice w Zabrzu ukazał się w Głosie Zabrza nr 37 z 27 września 1959 roku i nr 40 z 4 października 1959 roku. Powyższy tekst jest skrótem z oryginału. Zamieszczone tu zdjęcia nie pochodzą z gazety, lecz znajdują się w mojej kolekcji.
Autor: Dariusz Guz 12.04.2014
