Pocztówki Zabrze
4 obrazy miasta z lat 30. XX stulecia.
Na tej czteroobrazkowej pocztówce podziwiać możemy kolejno (od góry z lewej):
Nieużytki na terenie pomiędzy rzeką Bytomką a Kanałem Sztolniowym, które od 1924 roku rozpoczęto przekształcać w park . Początkowo nazywał się po prostu Parkiem Miejskim, w późniejszych latach nazwę zmieniono na ”Skagerrak park”. Nazwa pochodziła od cieśniny Duńskiej, w której miało miejsce bitwa morska okrątów niemieckich i brytyjskich tzw. bitwa jutlandzka. U wejścia do parku stanął także poświęcony jej pomnik. Budowniczym parku był Gustaw Allinger z Berlina.
W głębi widzimy Katolicki Dom Związkowy, który stał się kościołem św. Kamila oraz dom opieki prowadzony przez Zakon OO. Kamilianów. Warto jednak wyjaśnić nieco bardziej historię tej części miasta. Plany zabudowy Placu Kamiliańskiego przewidywały: dom związkowy, dom opieki i kościół na północnej stronie, miejską szkołę i szkołę zawodową. Założono również skanalizowanie rzeki Bytomki. Na stronie południowej miał znaleźć się również szpaler drzew oraz zbiornik wodny na środku. Głównym architektem zabudowy był Dominikus Böhm (kość. św. Józefa to jego projekt).
W ostateczności wybudowano: dom związkowy, dom opieki, obydwie szkoły. Po południowej stronie stanął dom mieszkalny. Rzeka Bytomka skanalizowana została na całej długości placu. Wzdłuż Alsenstrasse, czyli dzisiejszej ulicy Dubiela posadzono kasztanowce, które oddzielały park od placu. Właściwy kościół nigdy nie powstał (zakonu nie było na to stać) do dzisiaj jego funkcję pełni zaadaptowany na tę funkcję dom związkowy. Po całą historię placu Traugutta i Parku zapraszam do świetnej książki autorstwa Tomasza Wagnera „Nieznane oblicza śląskiej architektury”, która dostępna jest w bibliotece cyfrowej Politechniki Śląskiej.
HINDENBURG OS.
Verlag A.Bröse Breslau.
Prawy Górny róg:
Ciekawe ujęcie części Peter-Paul-Platz, czyli obecnego Placu Wolności. Na obrazku widoczny jest czterokondygnacyjny budynek mieszkalno-usługowy. Na parterze znajdowałay się m.in. sklep i palarnia kawy Niestroja i dom towarowy Paula Franka. Z prawej strony zniszczona w 1945 roku kamienica Benno Wienskowitza. Zbudowano ją w 1903 roku. Znajdował się tam sklep Antona Januschowskiego i sklep ze słynnymi butami ”Bata”. Na budynku widzimy też napis NSDAP (Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników) na wysokości pierwszego piętra zaraz pod oknami. Była tam jej siedziba.
Budynek zniszczony został podczas działań wojennych przez Armię Czerwoną w styczniu 1945 roku. Znajdował się na rogu obecnych ulic Wolności i Powstańców Śląskich. Dzisiaj stoi tam wybudowany w latach 60. wieżowiec.
Lewy dolny róg.
Otwarcie stadionu w Zabrzu miało miejsce 2 września 1934 roku. Pierwsze zawody odbyły się 24 marca 1935 roku. Mecz rozegrały reprezentacje polskiej i niemieckiej części Górnego Śląska. Na zdjęciu z pocztówki nie widzimy jeszcze trybuny. Ta powstanie dopiero w 1936 roku a wcześniej w jej miejsce znajdowała się właśnie taka ”Wrona”. Stadion w tej formie już nie istnieje. 15 Września 2011 rozpoczęto budowę nowego, choć trybuna z 1936 roku stoi nadal.
Prawy dolny róg:
Ostatnim elementem pocztówki jest dobrze znana starszemu pokoleniu Huta Zabrze. Jej historia rozpoczęła się w 1850 roku, nosiła imię założyciela „Donnersmarck-Hütte”. W 1921 roku Huta Donnersmarcka zatrudniała już około 10 tysięcy pracowników. Po 1945 roku zakład zmienił swoją nazwę na ”Huta Zabrze”. Potem został w dużej części wyburzony. Miejsce to zajęło otwarte w 2003 roku centrum handlowe ”Platan”. Po hucie zostało kilka hal chyląca się ku upadkowi, zdewastowana wieża ciśnień i osiedle robotnicze Zandka oraz kilka budynków socjalnych jak kasyno pracownicze – obecnie Teatr Nowy. O historii huty napisano już bardzo wiele. W opisie więc kilka linków gdzie można o niej poczytać w szczegółach.
Wydawca: A.Bröse Breslau. Bez obiegu pocztowego.
Opracował: Rafał Tylenda. Pocztówka z jego kolekcji. 20.01.2021.
https://delibra.bg.polsl.pl/dlibra/publication/33097/edition/29455/wagner-tomasz-zabrze-nieznane-oblicza-slaskiej-architektury-t-1?language=pl – ksiazka Tomasza Wagnera
http://www.aplus.historia-zabrza.pl/zabrzanskie_zaklady_huta_donnersmarck.html – nieco historii huty
https://historia-zabrza.pl/zdjecia-rodzinne-przed-pomnikiem-w-parku-skagerrak/ – o pomniku i parku
