Ul. Wolności, Piłsudskiego i Nawrata w 1990 roku.

Zdjęcia powojenne-Zabrze

Ul. Wolności, Piłsudskiego i Nawrata w 1990 roku.

Dzięki fotografiom Tomasza Wagnera z 1990 roku możemy zobaczyć, jak wyglądały wtedy fragmenty ulic Wolności, Nawrata oraz ówczesnej Świerczewskiego (dzisiejsza Piłsudskiego).
I tak na pierwszej fotografii widzimy skrzyżowanie ulic Pokoju i Świerczewskiego, a w tle nieistniejący już ciąg budynków. Dokładnej daty wyburzenia nie znam, wydaje mi się jednak, że miało to związek z budową supermarketu Tesco, który obecnie znajduje się w tym miejscu. W tle widoczny jest jeszcze Volkswagen T2 w wersji furgon – następca słynnego ogórka. Jak wspomniał Wojtek Styś, za zabudowaniami widocznymi na zdjęciu znajdował się nieduży staw zwany „Solanka”. Zniknął on w momencie budowy salonu meblowego „Bodzio” oraz wyżej wspomnianego sklepu „Tesco”.

Drugie zdjęcie przedstawia ulicę Nawrata. Kamienica, której fragment widać po prawej stronie fotografii, przetrwała do dzisiaj. Po kolejnej został obecnie jedynie ogrodzony teren, na którym mieści się parking strzeżony. Trzeci z kolei budynek przetrwał do dzisiaj, natomiast kamienice obok zobaczymy już wyłącznie na zdjęciach, obecnie to tylko pusty teren. Widoczny w oddali blok istnieje do dzisiaj. A co do motoryzacji na zdjęciu, to na pierwszym planie widzimy model marki Renault 11 oraz polskiego Fiata 125p. Warto tu też zamieścić wspomnienia Pana Rafaela Grychnika: „W tym widocznym na fotografii sklepiku była kiedyś w 60 i 70 latach piekarnia wafli która kierował niejaki pan Korzeniowski. Było przed nią zawsze dużo dzieci bo ten pan rozdawał często resztki tzw obcinki przed pakowaniem do wysyłki”.

Przenosimy się na ulicę Wolności. Na podstawie tej fotografii możemy zobaczyć, jak przetrzebiono ją na przestrzeni tych 30 lat. Budynki widoczne na zdjęciu w dużej części już nie istnieją. Ich miejsce zajął stojący tu dzisiaj salon samochodowy, a jako ostatnia została wyburzona kamienica na rogu Wolności oraz Piłsudskiego. Miało to miejsce we wrześniu 2008 roku. Jak napisał Mirosław Klimczak w (Facebook – grupie Zabrze Wczoraj Dziś Jutro) : „Wyburzenia miały związek z planowaną przebudową skrzyżowania na rondo z podziemnymi przejściami, rozpoczęto też przebudowę sieci podziemnych, w trakcie jednej z nich natrafiono na zakopany pomnik H. Wessela”. Wspomnienia z lat 60. dołożył także Pan Rafael Grychnik, pisząc: „W tym samym domu ale od strony ulicy Wolności była piekarnia w latach 60 i obok koński rzeźnik. Później warzywa owoce a obok niejaki pan Harmaj założył taki sklepik ze wszystkim możliwym”. Na zdjęciu zobaczymy też, że wyburzenia rozpoczęły się już w 1990 roku. Oprócz tego mamy tu przekrój motoryzacyjny: trzy Maluchy, Nyskę, Wartburga 353 oraz schowanego w tle Fiata Tipo. Dla porównania dołączam inne zdjęcie, również autorstwa Tomasza Wagnera, tym razem z końca lat 90.

3a.

Zdjęcie wykonane spod opisywanej na poprzedniej fotografii kamiennicy rogowej na skrzyżowaniu ulic Wolności i Piłsudskiego. Zabudowa po tej stronie ulicy w większej części przetrwała do dzisiaj. To czego już nie zobaczymy, to mały parterowy budynek obok numeru 160 przy ulicy Wolności. Drugim nieistniejącym już budynkiem jest ten, który na zdjęciu znajduje się w oddali przy numerze 164–164a.

Na kolejnym zdjęciu z prawej strony widzimy nieistniejące już dzisiaj zabudowania. Z kolei na dalszym planie do dziś stojące budynki o numerach kolejno: 171, 173, 175 (z tych najlepiej widocznych).

Pierwszym elementem następnej fotografii jest plebania kościoła św. Andrzeja, kolejny budynek – przy Wolności 194 – istnieje do dzisiaj, choć aktualnie to pustostan. Kolejnym dom należy do Parafii św. Andrzeja, mieszczą się w nim salki katechetyczne, w których odbywają się dzisiaj między innymi spotkania Klubu Seniora, Mniejszości Niemieckiej w Parafii, nauki przedślubne. Ostatnim elementem tej fotografii jest przychodnia lekarska, jeszcze w swej oryginalnej formie. Po remoncie w 2008 roku straciła nieco ze swego uroku. Zdjęcia z tego remontu autorstwa Tomasza Wagnera zamieszczone są poniżej.

2008 rok termomodernizacja (Autor: Tomasz Wagner)

7a.

7c.

7d.

7e.

Stan z 2017 (Autor: Piotr Brzezina)

7d.

Rogowy budynek na tym zdjęciu to Wolności 181 i wraz z niewielką przybudówką, w której w tamtym okresie mieścił się sklep SPOLEM „Grażyna”, istnieje do dzisiaj. To, czego już na tym zdjęciu nie ma, to słynne, przedwojenne jeszcze kino „Słońce”, które pamięta zapewne wielu z Zabrzan, oraz okryta złą sławą knajpa „Podhalanka”. W nieistniejącym budynku obok „Grażynki” mieściły się sklep z wózkami, warzywniak oraz warsztat zegarmistrza.