Historia po 1945 r
Zdjęcia Żołnierzy-Górników na kopalni „Mikulczyce” w 1951 r.
Te zdjęcia wykonano na terenie kopalni „Mikulczyce” i jej okolicy w latach 1951-52.
Przedstawiają pracujących na tej kopalni żołnierzy 4 Batalionu Pracy, sformowanego w Dębach k. Tarnobrzega we wrześniu 1949 roku, w sile 1137 wojskowych. Numer jednostki JW 2998.
Jednym z tych żołnierzy-górników był mieszkający w Pile Henryk Schulz. Jego wnuczka Pani Arleta Grot znalazła je przeglądając rodzinne zbiory i uznała że warto się nimi za pomocą naszego portalu podzielić.
Serdecznie dziękuję za ich udostępnienie.
Odział na tle szybu Bolesław (wcześniej Elisabeth).
Pierwsze takie „jednostki górnicze” przeznaczone do pracy w kopalniach na rzecz państwa utworzono w 1949r. Działały one w ramach „Wojskowego Korpusu Górniczego”. Zakładano że po przeprowadzaniu miesięcznego szkolenie rekrutów w miejscach formowania jednostki te skierowane zostaną do pracy.
W miejscu zakwaterowania?
Tworzone na poligonach, liczyły około 1220 osób, w tym 10-15 oficerów, 30-40 podoficerów zawodowych, około 70 żołnierzy służby zasadniczej (kadrowej) i około 1100 poborowych przeznaczonych do odbywania zastępczej służby wojskowej.
Żołnierz górnik z lampą karbidową.
Mikulczyce-Zabrze. Jednostka Wojskowa 2998. Styczeń 1951.
Bataliony Pracy przybyły na Górny Śląsk w dniach 19-21 kwietnia 1950 roku i przystąpiły natychmiast do prac wydobywczych w 17 kopalniach.
Służba w tych jednostkach miała charakter pracy przymusowej.
Jako „Żołnierze Górnicy” służyły osoby wytypowane, nie nadające się według ówczesnych komunistycznych władz do normalnej służby wojskowej. Byli to najczęściej żołnierze „podejrzani politycznie”.
Z gwiazdą i orłem w tle.
Jako kwatery służyły najczęściej baraki po byłych obozach koncentracyjnych, czy jenieckich.
We wrześniu tego roku 4 Batalion przydzielono do pracy w zabrzańskich kopalniach Ludwik, Concordia, Pstrowski (Jadwiga) i Zabrze-Wschód.
Do końca 1950 roku batalionów takich sformowano 10. Batalion 10 pracował w kopalni uranu w Kowarach. W 1951 roku sformowano dla tej kopalni jeszcze jeden 11 batalion.
Teren kopalni (?).
W marcu 1950 roku bataliony przeformowano i 4 kompania 4 Batalionu Pracy przeniesiona została na kopalnię „Mikulczyce”.
W tle szyb Bolesław (wcześniej Elisabeth).
W 1951 roku zmieniono strukturę organizacyjną i nazewnictwo. Od tej pory były to „Bataliony Zastępczej Służby Wojskowej”.
Nie zmieniło to nic w niewolniczej pracy wykonywanej przez żołnierzy, najczęściej nie obytych z wyczerpującym i skrajnie niebezpiecznym zawodem górnika.
Jednocześnie utworzono jeszcze 10 batalionów,w tym jeden szkolny w Katowicach.
BMW dyrektora?
4 Batalion Zastępczej Służby Wojskowej (JW 2998) liczył w1951 roku 1226 osób wojskowych.
W 1953 r powrócono do nazwy „Batalion Pracy”. 4 batalion był w sile 954 osób wojskowych. Jeszcze w tym samym roku dokonano kolejnej reorganizacji i liczba ta wynosiła 1270, po czym do dnia 31 grudnia 1953 4 batalion rozformowano.
Przed szybem Bolesław ( Elisabeth).
Kopalnia Mikulczyce styczeń 1952 r.
„Wojskowy Korpus Górniczy” zlikwidowano w 30 grudnia 1959 roku.
Pracowało w nim w sumie ok. 200 000 żołnierzy-górników. Według różnych źródeł w wypadkach przy pracy zginęło 300-1000 żołnierzy.
Marzec 1951 r. Zabrze-Mikulczyce J.W. 2998.
Z książki ZARYS DZIEJÓW GÓRNICTWA WĘGLA KAMIENNEGO W POLSCE Adama Frużyńskiego. (zobacz w źródłach).
Największa liczba żołnierzy-górników pracowała w 1956 roku i było ich wtedy 35 000. W tym roku na kopalni „Mikulczyce” żołnierze stanowili co najmniej 22 % załogi. Najwięcej było ich na kopalni „Wujek” 51,4 %.
Z powodu szykan, niedożywienia, katorżniczej pracy i złych warunków bytowania wielu z nich zmarło, lub popełniło samobójstwo.
Wiersz poświęcony Zołnierzom-Górnikom autorstwa posła – poety Franciszka Jerzego Stefaniuka, jednego z liderów PSL – u.
Przed Tobą Czarny Żołnierzu
Chylę z szacunkiem czoła
Ty, co nikt nie zmierzy,
ileś w tym czasie znieść zdołał
Gdy Cię wyrwano do służby
na mocy tamtego rozkazu
Co z narodowej drużby
miał patriotyzm wymazać.
Twą bronią węgla bryły
koszmarne warunki, na zdrowiu straty
Harówka nad ludzkie siły
I nigdy żadnej zapłaty.
I nikt nie wyrzekł słowa
chociażby w grzecznej podzięce,
żeś Ty za Polskę harował,
za spracowane Twe ręce.
Nikt nie powiedział przepraszam
za krzywdy w bólu zadane.
Za oskarżenie Judasza.
Za narodową ranę.
Opracował Andrzej Dutkiewicz. Zdjęcia rodzinne Pani Arlety Grot. 05.09.2020
Źródła:
Czasy Nowożytne, tom XV/2003 Ludwik Szuba. Działalność Wojskowych Batalionów Górniczych w latach 1949-1956.
Edward J. Nalepa. Wojskowe Bataliony Górnicze w Polsce w latach 1949-59. Przegląd Historyczny 85/1-2 1994.
Krzysztof Lesiakowski. Bataliony górnicze Zastępczej Służby Wojskowej (1951–1955) – organizacja i funkcjonowanie
Adam Frużyński. ZARYS DZIEJÓW GÓRNICTWA WĘGLA KAMIENNEGO W POLSCE Muzeum Górnictwa Węglowego Zabrze 2012 rok.
https://www.jednostki-wojskowe.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1016&Itemid=26
