75 lat Borsigwerku 2. Kopalnia Jadwiga. Hedwigs-Wunsch-Grube.

Borsigwerk 2

W 1929 górnośląski Borsigwerk koło Biskupic obchodził swe 75-cio lecie. Z tej okazji wydano książkę „75 Jahre Borsigwerk” omawiającą i ilustrującą wieloma zdjęciami historię tej części koncernu. Obok portretów trzech pokoleń rodziny Borsig, zobaczyć i przeczytać można tu dzieje wszystkich kopalń, huty i koksowni należących do biskupickiego Borsigwerku. Zapraszam do obejrzenia najciekawszych fotografii z opisami.

75 lat Borsigwerku 2. Kopalnia Jadwiga.

Hedwigs-Wunsch-Grube.

W 1929 roku posiadała sześć szybów. Szybami wydobywczymi były Albert i August, nazwane od imion dziadka i pradziadka ówczesnych właścicieli, braci Ernsta i Conrada.

Kopalnia „Jadwiga” z szybem „Albert”.

Plan sytuacyjny powierzchni kopalni „Jadwiga” z polskim opisem w roku 1929.

Plan. Kop. Jadwiga

Kop. Jadwiga plan powierzchni.

Dworzec kolejowy.
Dom kawalera.
Kuźnia
Warsztat elektryczny, magazyn, łaźnia.
Szyb Albert.
Koksownia.
Maszyna wyciągowa.
Kotłownia.
Hałda.
Osadniki.
Sortownia.
Plac węglowy.
Koksownia.
Szyb Luiza.
Huta.
Cechownia, łaźnia.
Szyb August.
Maszyna wyciągowa.
Plac drzewny.
Ulica Ziemska.
Ulica Bytomska.

Szyb „Albert” o głębokości 318,63 m. Dwuprzedziałowy posiadający dwie maszyny wyciągowe, południową i północną.

Szyb „Albert”

Bliźniacza parowa maszyna wyciągowa szybu „Albert – Północ”. Zbudowana w roku 1916, moc 1000-2100 koni mechanicznych. Ciśnienie pary 11 at. Prędkość z wydobyciem 16 m/s. Jazda ludzi 8 m/s.

Maszyna wyciągowa, szyb Albert.

Służył również do jazdy ludzi. Szyb wdechowy. Posiadał następujące poziomy:

123 m. pokład Einsiedel.

166 m. pokład Schuckmann

260 m. pokład Heinitz.

Pokłady w polach górniczych kopalni „Jadwiga” miały bardzo małe pochylenie, więc poziomy przypisane były do pokładów.

Eksploatowane pokłady: Einsiedel grubość 3,5 -4,0m, Schuckmann- ława górna grubość 1,5-4,0 m, Schuckmann- ława dolna grubość 4,5-5,0 m, Henitz grubość 4,5-4,9 m, Reden grubość 5,0-6,8 m, Pochhammer grubość 4,5-5,0 m.

Przy szybie Albert była również łaźnia na 1310 łańcuchów, 107 pryszniców, 7 wanien dla dozoru. Po rannej i popołudniowej zmianie kąpało się tam ok. 700 ludzi.

Wydobycie wyciągano w wozach, które na powierzchni automatycznie docierały do sortowni i z powrotem. Szyb połączony był z koleją normalno i wąskotorową poprzez dworzec Borsigwerk. Długość torów dworca kopalnianego wynosiła 5,8 km.

Dworzec kopalni.

Automatyczny obieg wagonów w sortowni.

W roku 1928 przy 295 dniach roboczych z dworca wysłano 67 000 wagonów. Zwała kopalniane mogły pomieścić 40 000 ton węgla.

Zwały kopalni z urządzeniami.

Szyb August – August-Schacht.

Położony ok. 440 m na południe od szybu Albert. Głębokość 260,2 m. (-52,2 m n.p.m.) Służył do jazdy ludzi i jako wydobywczy. Wydajność przeciętnie 1000 t. na dwóch zmianach. Elektryczna kolej linowa dostarczała wydobycie do sortowni szybu Albert. Opuszczano nim również drewno i materiały. Szyb wdechowy.

Przy szybie wybudowano w 1923 roku cechownię z ołtarzem i łaźnię na 2800 łańcuchów , 145 natrysków i 21 wanien dla dozoru. Po pierwszej zmianie kąpało si tam 1500, po drugiej 1300 ludzi.

Szyb Luiza – Luise-Schacht.

Położony 300 m. na zachód od szybu Albert. Głęboki na 335,4 m. Jako wentylacyjny – wdechowy zaopatrzony w wentylator systemu „Rateau” o wydajności 5000 m³/min który mógł pracować w obu kierunkach. Był wentylatorem zapasowym. Pełnił funkcję szybu odwadniającego. Na poziomie +26m. n.p.m. znajdowały się pompy główne kopalni które wyciskała na powierzchnię dostarczaną do nich z różnych miejsc wodę. Pracowały tam trzy sześciostopniowe pompy systemu „Borsig” o wydajności każda 4750 l/min (zdj.6) i zapasowa sześciostopniowe pompa o wydajności 5000 l/min. (zdj.7). Z szybu czerpano również wodę pitną.

Pompa „Borsig”.

Pompa zapasowa.

Przy szybie umieszczono główną kompresorownię z dwustopniowym turbokompresorem napędzanym przez dwuprężną turbinę parową o mocy 2550-2900 koni mechanicznych (zdj.8). Pary dostarczała kotłownia przy szybie (zdj. 9). Istniały jeszcze dwa kompresory zapasowe, o napędzie: jeden parowym i jeden elektrycznym.

Turbokompresor.

Kotłownia.

Długość sieci sprężonego powietrza pod ziemią wynosiła w 1928 roku ok. 60 km, przy średnicy rur 50-250 mm.

Szyb drzewny – Holz-Schacht.

Położony 570 m. na zachód od szybu Luise, o głębokości 216,1 m. Szybem tym opuszczano drewno do kopalni. W jego pobliżu zlokoalizowano urządzenia podsadzkowe. Piasek do podsadzki dostarczano własną koleją z Dzierżna.

Most podsadzkowy.

Do podsadzki używano również popiołów z kotłowni i huty Borsigwerku. Wodę pobierano z pobliskich osadników. Długość rurociągów podsadzkowych wynosiła ok. 40 km. Odpływający z podsadzki szlam zbierano w osadnikach na poziomie 16 m. i za pomocą specjalnej pompy Niederdruck Mammut Baggeranlage (niskociśnieniowa czerparka mamucia) produkcji zakładu Borsig – Tegel w Berlinie, dostarczano do osadników 8 m. wyżej. Z tamtąd za pomocą Hohdruck Mammut Baggeranlage (wysokociśnieniowa …..) do zrobów lub odległej o 2 km. Hohdruck Mammut Baggeranlage w szybie Arnold.

Szyb Wschodni – Ost-Schacht.

Wentylacyjny o głębokości 280,6 m. Wyposażony w dwa wentylatory ssące systemu Capell o napędzie elektrycznym i wydajności 2000 m³ (pracujący non-stop), oraz 3500 m³ powietrza na minutę.

Hohdruck Mammut Baggeranlage.

Szyb Arnold – Arnold-Schacht.

Głębokość 211,4 m. Służył, jak i Ost-Schacht do wyciągania skały płonnej i opuszczania drzewa. Znajdowała się w nim wymieniona już Hohdruck Mammut Baggeranlage.

W tekście książki nie jest to zupełnie jasne, ale prawdopodobnie w tam szybie na jednym z poziomów znajdowała się transformatorownia.

Tokarnia i ślusarnia kopalnianej kuźni.

Warsztaty.

Na kopalni urządzono również wyposażone w nowoczesne maszyny: tokarnię ze ślusarnią i warsztat elektryczny, do których przyłączono kuźnię, stolarnię i warsztat naprawy wagonów.

Stacja Ratownictwa Górniczego.

W pobliżu szybu Albert znajdowała się Stacja Ratownictwa Górniczego. W skład załogi stacji wchodzili: 2 kierowników akcji, 12 zastępowych, 48 ratowników, 2 mechaników sprzętu i 8 sanitariuszy.