Zdjęcia przedwojenne-Pawłów
Posterunkowy Wypchoł z Pawłowa i tragiczny los śląskich policjantów.
Te dwa zdjęcia przestawiają z dużym prawdopodobieństwem posterunek graniczny Policji Województwa Śląskiego w Pawłowie. Widoczna w tle droga to ul. Pszczyńska. Osobą łączącą obie fotografie jest posterunkowy Wiktor Wypchoł, syn Franciszka i Joanny, urodzony w 1885 roku w Stodołach. Zamordowany wraz z innymi policjantami przez sowieckie NKWD w Twerze w kwietniu lub maju 1940 roku. Pochowany w Miednoje.
1
2
Do Policji Województwa Śląskiego wstąpił 23.06.1922 roku. Obowiązki swe pełnił na komisariatach w Rybniku, Gierałtowie i na końcu na posterunku w Pawłowie, wówczas samodzielnej gminie granicznej na terenie autonomicznego Województwa Śląskiego. Być może również on był przedtem członkiem powstałej w czasie III powstania żandarmerii Górnego Śląska, z której kadr wywodziło się wielu śląskich policjantów.
Policja Województwa Śląskiego powstała w 1922 roku. Zorganizowana i wyszkolona była na wzór wojskowy. Podlegała wojewodzie. Za datę jej powstania można przyjąć dzień uroczystego przejęcia władzy w Katowicach 22 czerwca.
policjapanstwowa.pl
10 lat śląskiej policji desa.pl
W 1924 roku w Pawłowie służyło 13 policjantów, tyleż samo w Makoszowach i w Kończycach 9.
W 1928 roku do formacji tej należało 2584 policjantów. Posterunkiem w Pawłowie dowodził starszy przodownik Gwidon Witała.
Na terenie obecnego Zabrza były jeszcze dwa posterunki. Tym w w Kończycach dowodził wtedy starszy przodownik Franciszek Majcher, w Makoszowach starszy przodownik Józef Korus.
Pawłów liczył sobie w tym roku 6009 mieszkańców, 98 % Polaków i 2% Niemców. Oprócz posterunku policji był tam jeszcze urząd gminy, urząd okręgowy, agentura pocztowa, dwie szkoły ludowe.
Policjanci śląscy w 1939 roku stoczyli wiele walk w niemieckimi Freikorpsami, po czym ewakuowano ich na wschód. Po agresji sowieckiej na Polskę 17 września, znaleźli się pod ich kontrolą i osadzono ich w obozie w Ostaszkowie. Przebywało tam ok. 6400 osób, głównie policjantów.
W ramach planowanego mordu na polskich elitach i funkcjonariuszach państwowych 4 kwietnia 1940 roku rozpoczęto ich likwidację. Mordowanie strzałem w tył głowy zakończyło się 19 maja. Zwłoki wywożono do Miednoje, gdzie wrzucano je do masowych grobów. Przeżyło ich tylko 127, przeniesionych do obozu w Pawliszczem Borze. Według ocen szacunkowych zginęło wówczas ok. 90 % funkcjonariuszy Policji Województwa Sląskiego. Trzydziestu pięciu z nich urodziło się w Zabrzu, lub służyło na posterunkach w Pawłowie, Makoszowach i Kończycach. Oto ich pełny spis:
st. przod. Józef Korus, komendant posterunku w Makoszowach st. przod. Franciszek Majcher, komendant posterunku w Kończycach asp. Szczepan Niedziela, komendant posterunku w Pawłowie st. przod. Wiktor Ryszka, komendant posterunku w Makoszowach st. przod. Jan Rzepka, komendant posterunku w Kończycach st. przod. Jan Wójcik, komendant posterunku w Pawłowie st. przod. Jan Adamek, posterunki w Kończycach i w Pawłowie post. Piotr Dziuba, posterunek w Kończycach st. post. Jan Górski, posterunek w Kończycach przod. Leopold Grobelny, posterunek w Makoszowach post. Franciszek Kaczmarek, posterunek w Makoszowach st. przod. Piotr Kołodziej, posterunek w Kończycach st. post. Emil Kurpiela, posterunek w Makoszowach post. Józef Majnert, posterunek w Pawłowie post. Rudolf Miozga, posterunek w Pawłowie st. post. Franciszek Piasek, posterunek w Makoszowach st. post. Józef Putniarz, posterunek w Makoszowach st. post. Wiktor Pytel, posterunek w Kończycach post. Stanisław Ręgowski, posterunki w Kończycach i Pawłowie przod. Jan Rozbrój, posterunek w Makoszowach st. post. Karol Sobel, posterunki w Pawłowie i w Makoszowach przod. Piotr Trzaskalik, posterunek w Pawłowie post. Ludwik Tkacz, ur. w Zabrzu, posterunek w Lubszy st. przod. Filip Kołodziejczyk, posterunek w Pawłowie przod. Piotr Uherek, posterunek w Makoszowach post. Andrzej Bettin, posterunek w Makoszowach post. Ferdynand Węglorz, posterunek w Pawłowie post. Wiktor Wypchoł, posterunek w Pawłowie post. Maksymilian Dudziński, urodzony w Pawłowie, posterunek w Cieszynie post. Oskar Copik, urodzony w Pawłowie kom. Franciszek Gawlik, urodzony w Mikulczycach post. Adam Mika, urodzony w Makoszowach post. Paweł Mokrhardt, urodzony w Zaborzu przod. Wincenty Urbańczyk, posterunek w Kończycach post. Stanisław Nowak, posterunek w Kończycach st. post. Stanisław Opaska, posterunek w Kończycach st. post. Jan Przybyła, urodzony w Zabrzu st. przod. Franciszek Simka, urodzony w Pawłowie przod. Jan Sobeczek, urodzony w Zabrzu st. post. Artur Staniczek, urodzony w Zaborzu post. Eryk Waszut, posterunek w Kończycach st. post. Wilhelm Zawierucha, urodzony w Zabrzu.
Ci którzy służyli w Pawłowie i więcej o nich, wyszczególnieni są tutaj:
Majnert Józef, ur. 16.09.1887 r. Był powstańcem śląskim. Służył w Policji Województwa Śląskiego. Do 14.09.1922 r. na posterunku w Pawłowie, następnie zaś w Nowej Hucie i Chorzowie.
Miozga Rudolf, ur. 17.04.1898 r. Był powstańcem śląskim. Do 15.09.1937 r. służył na posterunku w Pawłowie, następnie zaś w Orzeszu.
Niedziela Szczepan, ur. 1.09.1892r. Był powstańcem śląskim. W latach 1924-1925 komendant posterunku w Pawłowie, a następnie w Katowicach, Mysłowicach, Zawodziu, Nowej Wsi i Szopienicach. Oznaczony Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918-1821, Medalem Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości.
Ręgowski Stanisław, ur. 21.04.1898 r. Od 15.01.1924 r. w Policji Województwa Śląskiego pełnił służbę w Pawłowie i Kończycach.
Sobel Karol, ur. 1.08.1897 r. Uczestniczył w we wszystkich trzech powstaniach śląskich. Działał w Policji Województwa Śląskiego, do 1928 r. na posterunku w Pawłowie, a do 09.1939 r. w Makoszowach. Odznaczony Medalem Niepodległości.
Trzaskalik Piotr, ur. 22.02.1901 r. W Policji Województwa Śląskiego służył od 1924 r. do 1939 r. na posterunku w Pawłowie, a następnie w Lubszy.
Węglorz Ferdynand, ur. 20.05.1899 r. Do 1.05.1928r. stacjonował w Pawłowie na służbie Policji Województwa Śląskiego. Następnie w Mysłowicach i Gnojniku na Zaolziu.
Wójcik Jan, ur. 18.10.1892 r. Był powstańcem śląskim. Służył w Katowicach, a od 1929 do 1939 r. w Pawłowie. Został odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi, Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi, Brązowym Medalem za Długoletnią Służbę.
Wypchoł Wiktor, ur. 5.07.1885 r. Służył w Policji Województwa Śląskiego na komisariatach w Rybniku, Gierałtowicach i Pawłowie.
Na postawie: Policjant Śląski, Jednodniówka Muzeum Miejskiego w Zabrzu. Tu serdeczne podziękowanie dla Klaudii Domańskiej która po raz kolejny wzbogaca treść artykułu na tym portalu.
Największą grupą zawodową która padła ofiarą zbrodni katyńskiej, to policjanci. Tym samym cmentarz w Miednoje jest największą nekropolią policyjną na świecie i miejscem gdzie spoczywa najwięcej powstańców śląskich, którzy stanowili przecież trzon powstałej w 1922 roku Policji Województwa Śląskiego. Wśród tam pochowanych zidentyfikowano ich tam 1231.
Posterunkowy Wiktor Wypchoł był krewnym Pana Bogdana Brolla, który udostępnił mi to zdjęcie. Serdecznie mu za to dziękuję.
Opracował: Andrzej Dutkiewicz. 27.08.2024
Na podstawie:
Z. Gołasz, K. Gwóźdź, Zgładzona formacja. Policja Województwa Śląskiego 1922-1939, Katowice 2019
Zbigniew Gołasz, Śmierć w piwnicznej celi. Nasze Zabrze Samorządowe 10/2012
„Policjant Śląski”. Jednodniówka Muzeum Miejskiego w Zabrzu. 2012.
Kalendarz Policji Województwa Śląskiego na rok 1928.
https://muzeumslaskie.pl/tragedia-policjantow-policji-wojewodztwa-slaskiego-1939-1940/
www.policjapanstwowa.pl/
