Pocztówki Kończyce-Kunzendorf
Kończyce 110 lat temu na archiwalnych pocztówkach
To że w 1774 roku powstały Kończyce, zawdzięczamy królowi Prus Fryderykowi II. Dzięki jego inicjatywie osiedleńczej, tzw. kolonizacji fryderycjańskiej, wieś założył ówczesny pan na Zabrzu Maciej (Mathias) von Wilczek. Otrzymał za to od króla premię. Najpierw wieś nazywała się Kunzendorf, z czasem powstała też polska nazwa – Kończyce.
W 1860 roku miejscowość miała status kolonii. Należała do parafii w Bielszowicach, na miejscu nie było kościoła, ani żadnego budynku publicznego. Stało 30 budynków mieszkalnych, 32 gospodarcze i jeden przemysłowy (prawdopodobnie cegielnia, lub Kuźnia).
W 1885 roku było tam 1022 mieszkaniowców. W 1910 już 4441.
Po podziale Górnego Śląska w 1922 roku gmina znalazła się w granicach Polski. W tym czasie nazywano ją również Kunatowem. Od 1951 roku Kończyce są dzielnicą Zabrza.
Pozdrowienia z Kończyc koło Zaborza
M. Wenzel. Breslau.
Ta pewnie najstarsza pocztówka z Kończyc pochodzi z końca XIX wieku. Wysłano ją w roku 1899. Jej tytuł „Pozdrowienia z Kończyc koło Zaborza”.
Biała kapliczka św. Marii w górnym lewym rogu stała w pobliskim Pawłowie. Pochodziła z 1864 roku. Być może trafiła na tą pocztówkę gdyż wierni z Kończyc aż do roku 1919 nie posiadali swojego kościoła. Wybudował go dopiero ksiądz dr. Knosała (Knossalla), bez pozwolenia i nielegalnie. Mimo to służył aż 91 lat.
Widoczny obok budynku gościńca Karwath´a zachował się do dziś. Obecny jego adres to ul. Paderewskiego 34. Obok widać jeszcze ogródek piwny lokalu.
W środku jest cegielnie parowa, największy chyba pracodawca na miejscu. O niej w pocztówce poniżej.
U dołu obok korespondencji obrazek ze sklepem kolonialnym Kirschnioka przy ulicy Paderewskiego 35. Kupiec Paul Kirschniok był równie członkiem zarządu rady parafialnej (wybrany w 1912 roku). Następny właściciel tych „Delikatesów” był Paul Kowoll. Oprócz mąki w cenie zakupu i paszy dla zwierząt sprzedawał towary kolonialne, takie jak kawę, kakao, herbaty, konfekty (słodycze), a dla mężczyzn cygara i tabakę, również wina. Dla pań proszek do prania „Persil”.
Google Maps
Googl Maps
Paderewskiego 35 obecnie. Sklep Kirschnioka.
Paderewskiego 34 obecnie. Gościniec Karwath´a.
Kunzendorf O.-S.
Kunzendorf O.-S.
W 1910 roku wysłano tą pocztówkę. Przedstawia cegielnię parową i budynek mieszkalny nazwany tu „Villa Zurek”. Cegielnia stała tam gdzie dziś znajdziemy sklep „Biedronka”. Właścicielem obydwu był Pius Zurek, człowiek wielu profesji. Od 1874 roku przez lat 10 był w Kończycach nauczycielem. Potem przejął po swym teściu Copiku restaurację która bardzo dobrze prosperowała. Pisał o tym w swej książce ksiądz Knosała w 1928 roku, ale nie wymienił go jako właściciela cegielni. Sądząc jednak po rzadkim imieniu, była to ta sama osoba.
W księgach metrykalnych w 1921 roku figuruje jako pracownik gminy. Miał dwóch synów i córkę. Żył 68 lat, pochowano go na cmentarzu parafii św. Andrzeja w Zabrzu.
W tym samym źródle znajdziemy następnego właściciela tego zakładu. Był nim, również w 1912 roku wybrany do zarządu miejscowej parafii (jak kupiec Kirschniok), Emanuel Blida. Przedtem prowadził karczmę. Swą funkcją i cegielnią nie cieszył się długo, gdyż zmarł w grudniu 1914 roku w wieku zaledwie 47 lat.
Był chłopskim synem, pochodził ze Świbia (na północ od Toszka).
Wydawca: Hermann Lukowski, Beuthen O.-S.
Kunzendorf b. Zabrze O.-S. Hauptstrasse.
Verlag: Jacob Brauer, Warenhaus.
Ulica Paderewskiego nazywała się kiedyś Hauptstrasse (ul. Główna). Tak podpisana jest ta widokówka w obiegi w roku 1914. Odpowiednio do miejskiego typu jej zabudowy. Wcześniej była to Dorfstrasse (Wiejska). Tu nastąpiła zmiana. Dom z lewego skraju kadru stoi na rogu ulicy Małej. Zdobiona fasada z prawej strony należała do F. Widawskiego, która już nie istnieje. Z wszystkich widocznych budynków przetrwały tylko dwa następne za gospodą. Miały numery 72 i 74. Pod numerem 72 był sklep z towarami różnymi (Warenhaus) Jacoba Brauera i on był też wydawcą tej pocztówki.
Dzisiaj zaskakuje ciągła zabudowa tej ulicy.
Wydawca: (Verlag) Jacob Brauer, Warenhaus.
Restaurant Bergmannnsruh
Verlag Johann Lukowski, Beuthen O.-S.
Restauracja Franca Ciupki nazywała się „Bergmannnsruh” i stoi dziś przy ul. Konrada Sitki 45. Wielu mieszkańców Kończyc pracowało w pobliskich kopalniach, więc do „Odpoczynku Górnika” chodzili pewnie chętnie.
Tą pocztówką podpisaną „Restauracja Bergmannnsruh – Właściciel Franz Ciupka – Kunzendorf koło Zabrze O.-S. wysłano w 1914 roku do Strzelec Opolskich.
Z lewej strony była tam jeszcze piekarnia.
Fotograf musiał być wcześniej zapowiedziany, bo w oknach przed kamienicą widzimy wielu ludzi. Jednym z nich jest być może sam Ciupka.
Wydawca: Verlag Johann Lukowski, Beuthen O.-S.
Wszystkie te archiwalne pocztówki pochodzą z kolekcji Włodzimierza Wysockiego który kolekcjonuje je już ponad 20 lat, w jego posiadaniu jest około 700 egzemplarzy. Były wystawione w Galerii Muzeum Miejskiego Cafe Silesia w od 14 marca do 5 maja 2019 roku.
Dzięki jego uprzejmości i ogromnej pomocy pani Urszuli Wieczorek z Muzeum Miejskiego w Zabrzu możemy je tu wszystkie zobaczyć, za co serdecznie im obu dziękuję.
Autor: Andrzej Dutkiewicz. 22.02.2021
Bardzo dziękuję Karolowi Kleczce za wgląd w księgi metrykalne Kończyc i pomoc.
Źródła:
Józef Knosała. Bielszowice, Kończyce, Pawłów. Historyczny zarys. Oprac. Marek Smuda. Katowice 1928 / Zabrze 2005.
Piotr Hnatyszyn Zabrze na dawnej pocztówce. Zabrze 2001.
http://www.pawel.katowice.opoka.org.pl/cms/?q=node/36
https://treemagic.org/rademacher/www.verwaltungsgeschichte.de/sch_zabrze.html
