Pocztówki Zaborze
Poremba na archiwalnych pocztówkach.
Ta dzielnica (zwana również Zaborzem II), tak jak duża część Koloni B na Zaborzu, podzieliła los Atlantydy i zniknęła z powierzchni ziemi. Żaden z widocznych tu budynków, oprócz kościoła, już nie istnieje.
Pozostały tylko wspomnienia, zdjęcia i pocztówki. To tu urodził się najsłynniejszy pochodzący z Zabrza pisarz – znany jako Janosch – Horst Eckert.
1
1a
„Pozdrowienia z Zaborza Poremby”.
Na tej drukowanej metodą litografii pocztówce pozdrawia nas tradycyjnym Glück Auf górnik patrzący na szyb „Schmieder” należący do dzierżawionego pola górniczego kopalni „Królowa Luiza”, od 1945 r kopalni „Zabrze”. Budowano go w latach 70 XIX wieku. Stał na wysokości budynku przy ul. Wolności 542, a naprzeciwko był dom noclegowy dla górników.
Pocztówkę wydał Josef Herzberg, właściciele widocznej obok gospody. Wydrukowano ją w „Zakładzie Litografii Artystycznej – Albert Rademacher” we Wrocławiu. W obiegu w roku 1900.
2
2a
Tu już era fotografii i małe zbiegowisko, gdyż człowiek z aparatem fotograficznym wzbudzał wówczas sensację. Ulica Struzika, która wtedy nazywała się Szkolna (Schulstrasse). Stało przy niej około 50 budynków mieszkalnych i liczne sklepy oraz szkoła. Po przyłączeniu dzielnicy do Zabrza (Hindenburga) w 1927 roku nazwano ją Schuckmannstrasse, potem Salzbrunnstrasse. Od 1945 roku przemianowano ją na Stroczka,w 1956 r. na Struzika. Z jej zabudowy nie ma już śladu, a sama ulica przebiega dziś inaczej.
Pocztówkę „Pozdrowienia z Poremby – Górny Śląsk” wysłano w 1902 roku.
3
3a
Właścicielem tej gospody przy ul. Wolności 556 był Eugen Krehs (w książce adresowej Krebs). Była tam też restauracja, destylarnia i bilard. Pocztówkę wysłano tuż przed świętami w pierwszym roku wojny 1914 roku, pocztą polową.
Wydawca: Verlag Johann Lukowski Beuthen O.-S.
4
4a
Pozdrowienia z Poremby G. Śl. ul. Następcy Tronu. Sklep Antona Janika nazywał się „Colonialwaren”. Wiele sklepów spożywczych używało nazwy „Kolonialny” sprzedając artykuły zagraniczne, aby dodać sobie splendoru. Okazała 3-piętrowa kamienica miała numer 546 przy obecnej ulicy Wolności. Żaden z tych domów już nie istnieje.
Pocztówka wysłana w roku 1912 do Berlina. Wydawcy nie podano.
5
5a
Ulica Wolności (569, 567) z wąskim torem linii tramwajowej. Właściciel warsztatu szewskiego Wilhelm Heger (szyld na budynku z lewej strony) mieszkał prawdopodobnie przy ulicy Janika 16 (Jaeschkestrasse). Z drugiej strony domu była księgarnia w której sprzedawano też cygara. Przypuszczalnie to ta księgarnia wydała tą pocztówkę, ale nazwa wydawcy jest częściowo nieczytelna.
Data stempla pocztowego: 13.11.1915.
6
6a
Porembę nazywano również „Zaborze II” i tak podpisana jest ta pocztówka. Przedstawia ulicę Struzika. Wysłano ją w 1923 roku, ale zdjęcie jest o wiele starsze.
Wydawca: Verlag M. Skrzypiets Buchhandlung, Zaborze II, O.-S.
7
7a
Drogeria św. Barbary znajdowała się po parzystej stronie ulicy Wolności w narożnym budynku pod numerem 524. Obok sprzedawano cygara i buty.
Wydawca: Kunstverlag E. Burgfels, Beuthen O./S.
8a
8a
Ulica Szkolna i szkoła nr 17. do której należały dwa budynki pod numerami 23 i 24. W tym drugim mieszkali nauczyciele i rektor szkoły, a także……policjanci. Rektorem był 1924 roku Theodor Ronge. W 1938 roku rektor nazywał się Moch, a hausmajstrem, czyli woźnym był Theodor Stephan. To woźny wymieniony był w książce adresowej z imienia i nazwiska, a nie rektor. W przedwojennych „adresbuchach” przy szkołach wymieniani byli zawsze rektor (dyrektor) i właśnie woźny, była to więc w tamtych czasach bardzo ważna osoba.
Wydawcą pocztówki był M. Skrzipietz, właściciel księgarni przy ul. Wolności nr 199 według starej numeracji. Na pocztówce pisownia tego nazwiska była inna.
Verlag M. Skrzypiets, Buchhandlung, Zaborze II, O.- S.
9
9a
Konia z rzędem temu kto wie gdzie była w Porembie restauracja Quasigroch. Tu chyba przed Nowym Rokiem, bo na stole mrozi się szampan a u sufitu wiszą girlandy.
Według starej numeracji było to przy ul. Wolności 118.
Jak na odwrocie, wydawcą i autorem fotografii był Willy Maron, Zaborze O/S.
10
10a
Najbardziej rozpoznawalną i stojącą do dzisiaj budowlą w Porembie jest kościół św. Jadwigi, kościół górników (Kumpel-Kirche). Jego krótko opisana historia i więcej pocztówek są tu.
Wszystkie te archiwalne pocztówki pochodzą z kolekcji Włodzimierza Wysockiego który kolekcjonuje je już ponad 20 lat, w jego posiadaniu jest około 700 egzemplarzy. Były wystawione w Galerii Muzeum Miejskiego Cafe Silesia w od 14 marca do 5 maja 2019 roku.
Dzięki jego uprzejmości i ogromnej pomocy pani Urszuli Wieczorek z Muzeum Miejskiego w Zabrzu możemy je tu wszystkie zobaczyć, za co serdecznie im obu dziękuję.
Opracował Andrzej Dutkiewicz. 20.02.2022
