Kopalnia Zabrze-Królowa Luiza
Ściana Turystyczna PTTK przy kopalni „Zabrze-Wschód” 1965-79.
To że Zabrze może być centrum turystyki przemysłowej nie jest pomysłem nowym . Na zdjęciach z 1975 roku widzimy zadowolonych „górników amatorów”, (prawdopodobnie) przed zjazdem na turystyczną ścianę węglową PTTK na głębokości 500 metrów w pokładzie 620 kopalni Zabrze-Zachód.
Sciana turystyczna PTTK.
To tam mieści się dziś część naziemna Skansenu Górniczego Królowa Luiza. Była to pierwsza w Polsce okazja zobaczenia pracy górniczej pod ziemią. Ścianę otwarto 5 czerwca 1965 roku, szeroko opisywała to „Trybuna Robotnicza” z dnia 9 VI 1965 roku. Jej pierwszym sztygarem był Stanisław Blaszke. Ściana miała 70 metrów długości i 1,6 metra wysokości. Zjeżdżało się do niej szybem „Zabrze II” (Carnall). Przewietrzanie odbywało się szybem Wyzwolenie (Wilhelmine). Zwiedzało się z przewodnikiem. Było ich z początku 23, zorganizowanych w przykopalnianym Kole Przewodników Zakładowych PTTK. Jeden przewodnik przypadał na 10 zwiedzających. Przeszkolono ich na kursie przeprowadzonym przez Okręg PTTK w Katowicach. Wśród nich była również kobieta, inż Kinga Andrys, absolwentka Politechniki Gliwickiej. Kierowała Ośrodkiem Propagandy Górnictwa.
Sciana turystyczna PTTK.
Zwiedzanie zaczynało się od pouczenia o przepisach obowiązujących w czasie wycieczki i obejrzenia 15 minutowego filmu „Dzień w kopalni”. Na placu przy wejściu stała tablica z trasą zwiedzania. Następnie turyści otrzymywali w łaźni kompletne ubranie robocze z hełmem. W lampiarni pobierano elektryczne lampy czapkowe, pochłaniacze CO i numerki kontrolne, znaczki. Po zjeździe na poziom 500 m. i półkilometrowym spacerze wsiadano na dworcu do kolejki elektrycznej i jechano ok. 2,5 km w kierunku ściany.
Do dnia 7 maja 1966 roku Ścianę PTTK zwiedziło 5 507 osób. W tym ok. 10% to byli turyści zagraniczni. Odbywało się to tylko 3 dni w tygodniu na rannej zmianie. Termin należało ustalić z góry. Opłata wynosiła 30 zł od osoby. Młodzież klas VII płaciła 10 zł. Młodszych nie wpuszczano.
Sciana turystyczna PTTK.
Ściana ta nie miała żadnego znaczenia ekonomicznego. Według obliczeń Tomasza Bugaja z każdej z tych ścian (z biegiem czasu było ich wiele) wydobywano 2000-3000 ton węgla rocznie.
Scianę Turystyczną zlikwidowano w roku 1979, po czym w latach 1985/86 zasypano niepotrzebny już szyb Wyzwolenie. Szyb Zabrze II (Carnall) unieruchomiono w 1990 roku, po czym również zasypano, pozostawiając jednak zabytkową maszynę wyciągową i nadszybie. Obecnie oba szyby są znowu udrażniane aby umożliwić turystom dostęp do Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej.
Ściana w fazie projektowania.
Mapa poziomu z fazami eksploatacji.
Mapy górnicze ze zbiorów Tomasza Bugaja.
Autor: Andrzej Dutkiewicz Zdjęcia z archiwum Dariusza Guza i autora.
Źródła: J. Braun T. Braunówna. „Zwiedzanie zakładów przemysłowych na przykładzie Ściany PTTK w kopalni Zabrze”. PRACE I MATERIAŁY KRAJOZNAWCZE, kwartalnik „Ziemia” 1966 Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Zarząd Główny (Warszawa).
Trybuna Robotnicza nr 135 z 9 VI 1965. Sląska Biblioteka Cyfrowa.
