Miejsca pamięci
Pomnik nazistowskiego bojówkarza Horsta Wessela na Placu Słowiańskim i w Mikulczycach.
Artykuł nie ma za cel gloryfikacji jakichkolwiek osób czy idei, jest opracowaniem historycznym dotyczącym miasta Hindenburg O.S. – Zabrze.
Odsłonięcie Pomnika Horsta Wessela (*) w Zabrzu przy ówczesnym Michaeltorplatz (dzisiejszy Plac Słowiański) miało miejsce 20 sierpnia 1933 roku.
Michaeltorplatz (dizisiaj: Plac Słowiański) jeszcze bez pomnika . Zdjęcie z prasy, ogłoszenie o wynajmie mieszkań.
Jako Horst-Wessel-Platz, już z pomnikiem. Ze strony www.zabrze.aplus.pl
Na przywiezionym głazie narzutowym zamocowano medalion wykonany z brązu zaprojektowany przez rzeźbiarza Siegmunda Mayera z państwowej huty w Gliwicach. Sam brąz użyty do produkcji medalionu pochodził z francuskich dział, które zdobyte zostały w czasie wojny w latach 1870–1871. Kamień natomiast znaleziony został w stawie przy ówczesnej Hilgerstrasse (dzisiejsza ulica Curie-Skłodowskiej) w pobliżu szpitala miejskiego, gdzie służył ludziom do skakania do wody . Przy wydobyciu tego na 3 metry wysokiego i ważącego 600 cetnarów (około 30 ton) pomnika pracowało przez blisko 3 tygodnie 21 narodowych socjalistów. Zarówno narzędzi, jak i środków transportu udzieliła Huta Donnersmarcka (po 1945 Huta „Zabrze”). Sam transport napotkał jednak na pewne trudności, z uwagi na to, że nie wszystkie mosty w ówczesnym Zabrzu miały odpowiednią nośność, odbywał się on drogą okrężną.
Praca przy wydobyciu kamienia.
Festyn na zakończenie.
Na podstawę kamienia zużyto 300 cetnarów cementu i 800–1000 cetnarów piasku (cetnar
to ok. 50 kg). W cokole zamurowano opis pracy nad wydobyciem i postawieniem kamienia oraz nazwiska najbardziej przy tym zasłużonych ludzi: Ortsgruppenleiter SA Bruno Belka, jego ojciec – monter Johann Belka – i kierownik budowy – Paul Weichelt. Pomysłów na to, jak wykorzystać głaz, było kilka. Jako pierwsza pojawiła się propozycja by poświęcić go członkom Selbstschutzu, a następnie partia komunistyczna podjęła plan, by zaadaptować go na pomnik Lenina. W dniu odsłonięcia pomnika wydano pamiątkową monetę. Pozwolono również na otwarcie w tym dniu sklepów rzeźniczych, piekarń i sklepów z cygarami w tej części miasta. Obecna na uroczystości matka Horsta Wessela otrzymała miniaturę pomnika.
Transport.
Przedstawiciel studentów składa wieniec
Z prawej strony matka i siostra H. Wessela, obok przedstawicielki N-S. Związku Kobiet.
W marcu 1939 zmienia się nazwa placu z Michaeltorplatz na Horst-Wessel-Platz, zmianie ulega również nazwa ulicy Michaelstrasse (dzisiejsza ulica Piłsudskiego) na Horst-Wessel-Strasse. Imię Horsta Wessela nosiła też oddana do użytku w 1940 roku szkoła (dzisiejszy Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 5). Na sam koniec jeszcze o miejskiej legendzie, która dotyczy tego pomnika: mówi ona, jakoby głaz do dziś znajdował się na Placu Słowiańskim… zakopany.
Złożenie wieńca w godzinach rannych przez „bojowników” SA.
Pomnik.
Pocztówka ze zbiorów www.zabrze.aplus.pl
Plakieta ze zbiorów www.zabrze.aplus.pl
Horst Wessel w Mikulczycach.
6 sierpnia 1933 roku odsłonięto w Mikulczycach dwa pomniki: pierwszy z nich był poświęcony mieszkańcom poległym w czasie I wojny światowej, natomiast drugi w formie dwóch słupów który stał zaraz obok, poświęcony został Horstowi Wesselowi i Albertowi Leo Schlageterowi – dwóm nazistowskim-niemieckim bojówkarzom, wykreowanym przez nacjonalistów na bohaterów narodowych.
Można przypuszczać, że oba te pomniki zniszczone zostały w 1945 roku.
oberschlesien-im-bild-1933-nr-37
Pocztówka ze zbiorów www.zabrze.aplus.pl
Cały artykuł z Der Oberschlesische Wanderer, 1933, Nr. 194
Autor: Rafał Tylenda.
Podziękowania dla:
Andrzeja Dutkiewicza (tłumaczenie artykułu z czasopisma ”Der Oberschlesische Wanderer” które bardzo pomogło w pisaniu tekstu, redakcja i ilustracje z www.zabrze.aplus.pl )
Katarzyny Zagłoby (Korekta – jeszcze raz bardzo ci dziękuję)
W artykule użyto zdjęć oraz informacji z czasopism ”Der Oberschlesische Wanderer” i „Oberschlesien im Bild” ze zbiorów Sląskiej Biblioteki Cyfrowej, oraz pocztówek z serwisu www.zabrze.aplus.pl
Informacje o osobie Horsta Wessela i Alberta Schlagetera
https://pl.wikipedia.org/wiki/Horst_Wessel
https://pl.wikipedia.org/wiki/Albert_Leo_Schlageter
Linki:
https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/82748#structure – wanderer
https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/6341#structure – in bild
http://aplus.historia-zabrza.pl/
(*) Horst Ludwig Wessel (1907-1930). Aktywny działacz SA , paramilitarnej organizacji niemieckiej partii nazistowskiej NSDAP. Zabity podczas prywatnej kłótni przez niemieckiego komunistę. Jego śmierć wykorzystano propagandowo i ogłoszono go męczennikiem za narodowy socjalizm.
