Muzeum – przedmioty
Medal honorowy Kriegerverein/Związku Wojackiego z Borsigwerku-Biskupic.
Medal honorowy przyznawany za 25 lat przynależności do „Kriegerverein” – Stowarzyszenia Weteranów / Związku Wojackiego, w tym wypadku z Biskupic – Borsigwerku.
Na metalowej kokardzie napis: Krieger-Verein Borsigwerk – Biskupic / medal honorowy.
Na medalu: Za wierne członkostwo.
Kriegerverein Borsigwerk-Biskupitz.
Organizacja ta powstała w roku 1873 roku, tak jak i jej odpowiednik w Zabrzu. W Borsigwerku liczyła w pierwszym czasie ok. 100 członków, ta w Zabrzu 200.
Należeli do niej weterani z Biskupic i Borsigwerku. W ten sposób działało tam wiele związków, co przyczyniało się do integracji mieszkańców obu różnych społecznie części tej gminy.
Typowym dla Górnego Śląska paradoksem był fakt że w tym Kriegervereinie większość stanowili katolicy z Biskupic, nie rozumiejący dobrze języka niemieckiego, w którym prowadzony były spotkania (opisano to w czasopiśmie „Katolik”). Członkowie z Borsigwerku natomiast prawie wszyscy byli ewangelikami o niemieckich korzeniach.
Kilka szczegółów o działalności związku znalazłem w czasopiśmie „Der Oberschlesische Arbeiterfreund” z 25 marca 1909 roku, numer 151.
Der Kriegerverein Borsigwerk – Biskupic zwołał 22 marca apel generalny na który przybyło 120 weteranów. Pierwszym przewodniczącym był dyrektor górnictwa Jokisch. Drugim przewodniczącym administrator budowlany porucznik (Leutnant) Diffars. Sekretarzem Nowak. Gościem honorowym był radca rządowy dr. Junken. Na zebraniu podniesiono składkę miesięczną z 25 do 50 fenigów, oraz zasiłek pogrzebowy z 30 na 50 marek, co uchwalono dużą większością głosów. Z podwyżki tej zwolniono najstarszych członków.
Na zebraniu powitano trzech nowych członków, między nimi dyrektora górnictwa porucznika (Oberleutnat) Eulinga. Apel uświetnił występ chóru tej organizacji.
Takie Kriegervereine / Związki Wojackie zaczęły powstawać w Niemczech ok. 200 lat temu po zakończeniu wojen napoleońskich. Miały charakter lokalny i skupiały weteranów wojen, rezerwistów i żołnierzy. Na początku miały charakter patriotyczny i opiekuńczy, z czasem uległy upolitycznieniu. Członkowie organizowali pogrzeby byłych żołnierzy, opiekowali się rodzinami zmarłych i poległych. Również grobami i pomnikami wojennymi, których budowę często inicjowali. Organizowano uroczystości upamiętniające zwycięstwa niemieckiego oręża, szczególnie „Sedantag”, zwycięstwo nad wojskami Napoleona III w 1870 roku pod Sedanem. Również obchody urodzin cesarza. Delegacji związków uczestniczyły w obchodach świąt kościelnych i procesjach.
Na Górnym Śląsku powstał również utworzony przez polski obóz narodowy „Związek Wojacki”. Działał od grudnia 1918 roku do lutego 1919 r.
Opracował: Andrzej Dutkiewicz. Odznaka z jego kolekcji. 10.04.2025
Źródła:
„Der Oberschlesische Arbeiterfreund” z 25 marca 1909 roku, numer 151.
„Zeszyty Eichendorfa” 2010 nr 31.
https://www.alltagskultur.lwl.org/de/blog/kriegervereine-teil-1/
https://de.wikipedia.org/wiki/Kriegerverein
